Mỗi chi tiết nhỏ, từ hình dáng của lá trà khô đến màu sắc của nước trà, đều có thể ẩn chứa những Liệu lớp bọt trà này là một dấu hiệu tốt, cho thấy trà có nhiều dưỡng chất, hay ngược lại, là một dấu hiệu của trà kém chất lượng, có chứa nhiều tạp chất? Câu trả lời không hề đơn giản và đòi hỏi người thưởng trà phải có một sự quan sát tinh tế, bởi lớp bọt trà có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những hiện tượng vật lý đơn thuần đến những đặc tính hóa học phức tạp của chính lá trà.
Hiện tượng vật lý đơn thuần: Khi những bọt khí trên bề mặt nước trà nhanh chóng tan biến
Nguyên nhân phổ biến nhất và cũng là nguyên nhân đơn giản nhất tạo ra các bọt khí trên bề mặt nước trà chính là do tác động vật lý của dòng nước trong quá trình pha trà. Khi bạn rót nước nóng từ ấm vào trong chén trà, sự va chạm mạnh giữa dòng nước và bề mặt trà sẽ tạo ra sự xáo trộn, không khí bị cuốn vào trong nước và hình thành nên các bọt khí.
Tuy nhiên, những bọt khí được tạo ra do nguyên nhân này thường có đặc điểm rất dễ nhận biết: chúng thường là những bong bóng tương đối lớn, không đều và đặc biệt là chúng sẽ vỡ ra và tan biến đi một cách rất nhanh chóng, thường là chỉ trong vòng vài giây sau khi bạn ngừng rót nước. Nếu lớp "bong bóng" trên mặt trà của bạn có đặc điểm này, bạn có thể hoàn toàn yên tâm rằng đây chỉ là một hiện tượng vật lý bình thường, không hề ảnh hưởng đến chất lượng hay hương vị của trà.
Saponin trà: "Con dao hai lưỡi" mang trong mình cả dược tính và vị đắng
Tuy nhiên, nếu bạn quan sát thấy lớp bọt trà nổi lên trên bề mặt là một lớp bọt trắng, mịn, gồm nhiều bọt khí nhỏ li ti và đặc biệt là chúng tồn tại rất lâu, không nhanh chóng vỡ ra, thì điều này chứng tỏ rằng những "bong bóng" này không chỉ đơn thuần chứa không khí. Rất có thể, chúng còn chứa một hợp chất tự nhiên có trong lá trà với tên gọi là saponin trà. Saponin trà là một loại glycoside tự nhiên, có đặc tính tạo bọt rất mạnh khi được hòa tan và lắc trong nước. Do đó, khi lá trà có chứa một hàm lượng lớn saponin, việc pha trà sẽ tạo ra một lớp bọt trắng nổi bền vững trên bề mặt nước.
Xét dưới góc độ khoa học, sự hiện diện của saponin trà trong một ấm trà là một điều tốt và có lợi cho sức khỏe. Chất này được biết đến với nhiều tác dụng dược lý quý giá như khả năng chống viêm, giảm đau và chống thẩm thấu. Vì vậy, một lớp bọt saponin trà nhẹ nhàng trên bề mặt có thể được xem là một dấu hiệu cho thấy trà có chứa những hoạt chất có lợi này.
Tuy nhiên, cái gì cũng có hai mặt của nó. Nếu hàm lượng saponin trong trà quá nhiều, nó sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến mùi vị của trà, khiến cho nước trà có vị đắng và vị cay nồng khó chịu, lấn át đi những hương vị tinh tế khác. Do đó, có thể nói rằng, nếu bề mặt trà có một lớp bọt saponin mỏng, mịn thì đó là điều tốt, nhưng nếu có quá nhiều bọt, tạo thành một lớp dày đặc, thì đó lại là điều không tốt và không nên coi đó là "tinh túy" của trà. Tình trạng có quá nhiều bọt saponin thường xảy ra ở những loại trà được chế biến từ những lá trà dày, già, có chất lượng không cao, bởi những lá trà này thường tích lũy nhiều saponin hơn nhưng lại thiếu đi các hợp chất tạo hương thơm và vị ngọt.
Cần phải cảnh giác với tạp chất: Khi lớp bọt là một dấu hiệu của trà không sạch
Một trường hợp khác mà người thưởng trà cũng cần phải lưu ý, đó là khi lớp "bong bóng" trên bề mặt nước trà không phải là bọt trắng mịn mà lại có dạng váng, có thể lẫn các cặn nhỏ. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy trà không được sạch, có lẫn các loại tạp chất như bụi bẩn còn sót lại từ quá trình chế biến hoặc bảo quản. Việc uống phải những loại trà có chứa tạp chất này chắc chắn sẽ không tốt cho sức khỏe của bạn. Trong trường hợp này, bạn có thể dùng nắp ấm hoặc một chiếc thìa nhỏ để nhẹ nhàng hớt bỏ lớp váng bẩn này đi trước khi thưởng thức.
Như vậy, có thể thấy rằng lớp bọt trà là một chỉ dấu khá phức tạp. Nó có thể là một hiện tượng vật lý vô hại, một dấu hiệu của các hợp chất có lợi cho sức khỏe, một cảnh báo về chất lượng trà không cao, hoặc thậm chí là một dấu hiệu của trà không sạch. Việc phân biệt được các loại bọt trà này đòi hỏi sự quan sát và kinh nghiệm của người thưởng trà. Tuy nhiên, để có thể loại bỏ hoàn toàn những lo lắng và có được một trải nghiệm thưởng trà an toàn, trọn vẹn nhất, cách tốt nhất vẫn là lựa chọn mua những loại trà có chất lượng tốt, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng từ những nhà cung cấp uy tín. Những loại trà ngon thường được chế biến từ những búp trà non, trải qua những quy trình sản xuất sạch sẽ, được kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, do đó sẽ hạn chế được tối đa tình trạng có quá nhiều bọt saponin gây đắng gắt hoặc có lẫn các tạp chất không mong muốn.
Việc nước trà có nhiều "bong bóng" không nhất thiết có nghĩa là trà kém chất lượng, mà nó phụ thuộc rất nhiều vào bản chất và thời gian tồn tại của những bong bóng đó. Việc hiểu rõ về những nguyên nhân khác nhau có thể tạo ra bọt trà sẽ giúp cho người thưởng trà trở nên tinh tế và sành sỏi hơn, không còn cảm thấy hoang mang trước những hiện tượng tự nhiên này. Thưởng trà không chỉ là một hành động uống đơn thuần, mà còn là một quá trình quan sát, cảm nhận và thấu hiểu. Khi chúng ta có thể "đọc vị" được những tín hiệu nhỏ bé từ một tách trà, từ màu sắc, hương thơm đến cả lớp bọt trên bề mặt, đó chính là lúc chúng ta đang thực sự giao tiếp với trà, biến mỗi lần thưởng trà trở thành một hành trình khám phá đầy thú vị và ý nghĩa.
Bảo Anh