Tà Xùa, vùng đất cao nguyên của tỉnh Sơn La, từ lâu đã nổi danh với “biển mây” mơ màng và những cây chè Shan tuyết cổ thụ trăm tuổi. Tháng 7 năm 2025, một dấu mốc quan trọng đã mở ra: xã Tà Xùa mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập ba xã Tà Xùa, Làng Chếu và Háng Đồng. Sự kiện này không chỉ mở rộng địa giới hành chính, mà còn kết nối tiềm lực, tạo sức mạnh tổng hợp để thúc đẩy kinh tế – xã hội, đặc biệt từ hai “báu vật” của vùng: chè Shan tuyết và du lịch cộng đồng.
Người dân bản Làng Sáng, xã Tà Xùa, có thu nhập ổn định từ trồng chè.
Sau sáp nhập, diện tích và dân số xã tăng đáng kể, tạo điều kiện hoạch định chiến lược phát triển nông nghiệp hàng hóa gắn với dịch vụ du lịch. Trong định hướng dài hạn, chè Shan tuyết, loài cây gắn bó hàng trăm năm với đồng bào Mông, được xác định là sản phẩm chủ lực. Bên cạnh đó, xã đẩy mạnh khai thác lợi thế cảnh quan và bản sắc văn hóa để xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng.
Hiện toàn xã có 472 ha chè, trong đó 50 ha trồng mới theo tiêu chuẩn hữu cơ, ứng dụng kỹ thuật canh tác bền vững và chế biến hiện đại. Thương hiệu “Chè Tà Xùa Bắc Yên” đã được cấp nhãn hiệu chứng nhận, cùng bốn sản phẩm đạt chuẩn OCOP, góp phần khẳng định vị thế trên thị trường.
Người dân xã Tà Xùa chế biến chè cổ thụ.
Chè Shan tuyết Tà Xùa không chỉ là cây trồng kinh tế, mà còn là “thương hiệu sống” của vùng cao. Những cây chè cổ thụ vươn mình ở độ cao trên 1.500m, quanh năm đón sương, hấp thụ tinh túy của núi rừng. Búp chè phủ lớp lông tơ trắng mịn, chứa hàm lượng polyphenol và axit amin cao, tạo nên vị chát dịu, hậu ngọt sâu. Đây là nguồn nguyên liệu quý, không thể thay thế.
Quy trình canh tác chè ở Tà Xùa hiện ưu tiên phương pháp hữu cơ, tuyệt đối không sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu. Búp chè được hái thủ công, chọn lọc tỉ mỉ, sau đó chế biến theo kỹ thuật truyền thống kết hợp công nghệ hiện đại để lưu giữ trọn hương vị. Chính cách làm này đã tạo lợi thế cạnh tranh, giúp chè Shan tuyết Tà Xùa chinh phục cả thị trường trong nước lẫn quốc tế.
Sản phẩm chè Shan tuyết ủ ống lam của anh Lù A Châu.
Sức bật mới của Tà Xùa còn đến từ những người trẻ dân tộc Mông giàu sáng tạo và quyết tâm. Anh Lù A Châu, bản Chung Trinh, đã phát triển sản phẩm “chè Shan tuyết ống lam”, sao thủ công, ủ tự nhiên trong ống tre treo gác bếp 3–5 tháng. Sản phẩm vừa giữ nguyên hương vị đặc trưng, vừa có hình thức độc đáo, dễ vận chuyển, phù hợp làm quà tặng. Nhờ tận dụng mạng xã hội như Facebook, Zalo, TikTok, mỗi tháng anh bán ra 500–600 ống chè, đưa thương hiệu Tà Xùa lan tỏa rộng rãi.
Tại bản Bẹ, anh Mùa A Tống chọn con đường tinh chế chè cao cấp. Anh chỉ thu hái búp chè tốt nhất từ cây cổ thụ, sao tay và sấy chậm để giữ tinh dầu. Sản phẩm được đóng gói chuyên nghiệp, nhắm tới phân khúc trung – cao cấp, giá từ 600.000 đến 1.400.000 đồng/kg. Anh đang vận động thành lập HTX Chè cổ thụ bản Bẹ để quản lý toàn bộ chuỗi giá trị, từ trồng trọt đến tiêu thụ, nâng cao thu nhập cho người dân.
Cùng với nông nghiệp, du lịch Tà Xùa phát triển nhanh. Toàn xã hiện có 88 hộ kinh doanh nhà nghỉ cộng đồng, đáp ứng khoảng 1.500 khách/ngày đêm. Du khách đến Tà Xùa không chỉ săn mây, mà còn trải nghiệm hái chè, sao chè, thưởng thức ẩm thực bản địa và hòa mình vào lễ hội Mông.
“Biển mây” Tà Xùa đã trở thành thương hiệu du lịch, khi kết hợp cùng chè Shan tuyết tạo ra hành trình trải nghiệm đặc sắc: sáng săn mây, trưa thưởng trà, chiều dự lễ hội. Mô hình này giúp kéo dài thời gian lưu trú, tăng chi tiêu của khách, đồng thời lan tỏa giá trị văn hóa và nâng tầm sản phẩm chè.
Chính quyền xã Tà Xùa sau sáp nhập chú trọng xây dựng Đảng, kiện toàn tổ chức và nâng cao năng lực lãnh đạo cơ sở. Mục tiêu đến năm 2030 là đạt thu nhập bình quân 25 triệu đồng/người/năm, đón 600.000 lượt khách du lịch, số hóa 100% hồ sơ hành chính và đạt chuẩn khu du lịch cấp tỉnh; tiến tới cấp quốc gia vào năm 2045.
Để hiện thực hóa mục tiêu, Tà Xùa tập trung bảo tồn và phát triển vùng chè cổ thụ theo hướng hữu cơ, mở rộng xuất khẩu, đầu tư hạ tầng du lịch, đa dạng hóa sản phẩm trải nghiệm. Liên kết giữa người dân, HTX và doanh nghiệp được coi là “chìa khóa vàng” để xây dựng chuỗi giá trị khép kín, mang lại lợi ích bền vững cho cộng đồng.
Sáp nhập không chỉ thay đổi địa giới, mà còn mở ra cơ hội tái định hình chiến lược phát triển. Sự kết hợp giữa “vàng xanh” chè Shan tuyết và du lịch biển mây đang trở thành động lực để Tà Xùa vừa bảo tồn di sản thiên nhiên, văn hóa, vừa nâng cao sinh kế cho người dân.
Từ những nương chè cổ thụ bồng bềnh trong sương sớm, đến những tuyến đường du lịch rộn ràng bước chân, Tà Xùa hôm nay là minh chứng cho sức mạnh của đổi mới, sáng tạo và đoàn kết cộng đồng. Trong làn mây bảng lảng, sắc xanh của chè và nụ cười người dân, hiện lên một tương lai đầy hứa hẹn nơi vùng cao Tây Bắc.