Xã Thanh Thủy vươn mình từ sắc xanh Shan tuyết

Tinh hoa đại ngàn Tây Côn Lĩnh

Xã Thanh Thủy mới sau khi hợp nhất từ hai xã Phương Tiến và Thanh Thủy cũ, hiện có hơn 360 héc-ta chè Shan tuyết. Trong đó, hàng trăm cây cổ thụ mọc trên độ cao từ 800 – 2.000 mét quanh vùng núi Tây Côn Lĩnh, nhiều cây tuổi đời vượt quá 500 năm. Các nhà khoa học coi đây là nguồn gen quý hiếm cần được bảo tồn, không chỉ bởi giá trị sinh học mà còn bởi khả năng thích ứng với khí hậu khắc nghiệt.

Khác với nương chè công nghiệp, Shan tuyết Thanh Thủy hoàn toàn sinh trưởng tự nhiên. Lá trà ngậm sương núi, thấm nắng gió đại ngàn và chịu đựng cái lạnh mùa đông. Nhờ đó, búp chè phủ lớp lông tơ trắng như tuyết, khi pha cho nước vàng sánh, hương thơm thanh nồng và hậu ngọt sâu lắng. Mỗi tách trà như một bản giao hưởng của đất trời, kết tinh linh hồn núi rừng và con người biên giới.

Từ bản sắc văn hóa đến sinh kế kinh tế

Với đồng bào Dao, Tày, H’Mông ở Thanh Thủy, cây chè không chỉ là cây trồng, mà còn là biểu tượng văn hóa. Những ngày lên nương hái búp, sao chế bên bếp lửa hay những chén trà trong lễ hội, tất cả đã trở thành mạch kết nối các thế hệ, lưu giữ bản sắc vùng cao.

Nhưng Shan tuyết giờ đây không dừng lại ở giá trị tinh thần. Với giá bán trung bình từ 350.000 – 1.000.000 đồng/kg, cây chè giúp nhiều hộ dân ổn định kinh tế, thoát nghèo bền vững. Trung bình mỗi hộ thu nhập từ 50 – 100 triệu đồng/năm, con số có ý nghĩa lớn với một xã biên giới. Hiện toàn xã có 5 hợp tác xã và 3 hộ sản xuất kinh doanh chè Shan tuyết, vừa duy trì phương thức chế biến truyền thống, vừa áp dụng công nghệ mới: canh tác sạch, hạn chế hóa chất, đóng gói, dán nhãn và quảng bá trên sàn thương mại điện tử.

Một tấm gương tiêu biểu là chị Bàn Thị Hom, người Dao ở thôn Xà Phìn. Sau khi tốt nghiệp đại học, chị từ chối cơ hội ở thành phố để về lập nghiệp cùng cây chè cổ thụ. Xưởng chế biến của chị liên kết với 10 hộ dân, bao tiêu toàn bộ chè búp tươi, phát triển nhiều sản phẩm cao cấp như trà Phổ Nhĩ, Bạch trà, Móng rồng. Nhờ vậy, gia đình chị có thu nhập hơn 150 triệu đồng/năm, trở thành minh chứng rõ ràng cho tiềm năng kinh tế của Shan tuyết.

Mạch sống nơi biên cương

Shan tuyết Thanh Thủy không chỉ đem lại lợi ích kinh tế, mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Hệ rễ sâu của cây chè cổ thụ giữ đất, giữ nước, chống xói mòn và duy trì hệ sinh thái rừng. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, những cây chè cổ thụ có khả năng thích nghi cao càng trở thành nguồn tài nguyên sinh học quý giá.

Đồng thời, xu hướng tiêu dùng toàn cầu đang hướng đến sản phẩm tự nhiên, an toàn, minh bạch về nguồn gốc. Đây là lợi thế lớn để Thanh Thủy xây dựng thương hiệu chè Shan tuyết riêng, tạo chỗ đứng trên bản đồ trà Việt Nam và quốc tế. Khi kết hợp nông nghiệp sạch với du lịch trải nghiệm, kinh tế biên mậu và thương mại số, Shan tuyết hoàn toàn có thể trở thành sản phẩm chủ lực đưa Thanh Thủy hội nhập sâu rộng.

Khát vọng vươn xa

Bí thư Đảng ủy xã Thanh Thủy, ông Phùng Viết Vinh cho biết, trong giai đoạn 2025 – 2030, Đảng bộ xã xác định định hướng phát triển trọng tâm là nông nghiệp giá trị cao gắn với vùng chuyên canh, xây dựng thương hiệu chè Shan tuyết và thảo quả, mở rộng tiêu thụ qua thương mại điện tử, đồng thời kết hợp phát triển du lịch văn hóa. Xã đặt mục tiêu đến năm 2030 thu ngân sách đạt 3,5 tỷ đồng, thu nhập bình quân đầu người khoảng 58 triệu đồng, tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống dưới 9% và 100% trường học đạt chuẩn quốc gia.

Đằng sau những con số ấy là niềm tin vào sức sống của Shan tuyết, loại cây đang đồng hành cùng sự đổi thay nơi vùng biên. Từ đồi chè phủ sương, Thanh Thủy hôm nay vươn mình mạnh mẽ, khẳng định vị thế không chỉ trên đất Tuyên Quang, mà còn trên bản đồ trà Việt.

Khi nâng chén trà vàng sánh, người thưởng thức không chỉ nhâm nhi một hương vị thượng hạng, mà còn cảm nhận được hơi thở của núi rừng, tình yêu lao động của đồng bào và khát vọng vươn lên từ gian khó. Chính điều đó biến chè Shan tuyết thành “mạch sống” bền vững trên vùng biên Thanh Thủy nơi thiên nhiên, văn hóa và kinh tế giao hòa để kiến tạo một tương lai no ấm và phồn vinh.