Nằm ẩn mình trong vùng trung du Đông Bắc Bộ, Thái Nguyên sở hữu điều kiện tự nhiên lý tưởng cho cây chè sinh trưởng. Khí hậu ôn hòa, ít mưa bão, nhiệt độ trung bình năm dao động từ 20 - 23 độ C, đất đai màu mỡ, giàu khoáng chất… Tất cả đã tạo nên một môi trường hoàn hảo để những búp chè Thái Nguyên tích tụ tinh hoa đất trời, cho ra hương vị đặc trưng không nơi nào sánh được.
"Đặc biệt trong lòng đất Thái Nguyên khá giàu khoáng sản sắt và mangan, tạo cho đất trồng và nước ngầm của địa phương nhiều loại vi lượng quý hiếm không thể thay thế. Đây là những điều kiện rất thích hợp cho cây chè tạo năng suất và chất lượng cao", bà Nguyễn Thị Ngà, Chủ tịch Hội chè Thái Nguyên, chia sẻ.
Không chỉ được thiên nhiên ưu ái, cây chè Thái Nguyên còn được người dân chăm sóc bằng cả tâm huyết. Từ khâu chọn giống, trồng trọt, chăm bón đến thu hái, chế biến, mỗi công đoạn đều được thực hiện tỉ mỉ, cẩn trọng. Có những HTX còn sử dụng mật ong và trứng gà để bón cho cây chè, thu hái những búp non nhất khi còn đọng sương sớm, sao suốt bằng phương pháp thủ công để giữ trọn hương vị tự nhiên.
Bên cạnh lợi thế tự nhiên, Thái Nguyên còn tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất chè. Chuyển đổi số đã và đang góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, đồng thời quảng bá thương hiệu chè Thái Nguyên đến với người tiêu dùng trong nước và quốc tế.
"Các cấp chính quyền và ngành chuyên môn trong tỉnh đã nỗ lực đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực sản xuất chè như tích cực xúc tiến thương mại, lập mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, phát triển thương hiệu, đa dạng hoá mẫu mã sản phẩm, hỗ trợ chứng nhận VietGAP, mở rộng quy mô diện tích trồng chè, đổi mới cơ cấu giống, đưa nhanh các tiến bộ kỹ thuật vào chăm sóc, thu hái và chế biến chè...", TS Hoàng Thị Thủy (Chi cục Trồng trọt và BVTV Thái Nguyên) cho biết.
Nhờ những nỗ lực đó, chè Thái Nguyên đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Diện tích chè VietGAP, hướng VietGAP và an toàn ngày càng mở rộng. Vùng chè Tân Cương được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Nhiều sản phẩm chè đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao và 5 sao. Nhãn hiệu "Chè Thái Nguyên" được bảo hộ tại 6 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Kim ngạch xuất khẩu chè tăng trưởng ổn định, mang về nguồn thu ngoại tệ đáng kể.
Thái Nguyên cũng chủ động hợp tác quốc tế để mở rộng thị trường tiêu thụ chè. Điển hình là sự hợp tác với Hàn Quốc trong việc chuyển giao công nghệ, hỗ trợ xây dựng nhà xưởng, dây chuyền chế biến chè hiện đại. Nhờ đó, chất lượng chè ngày càng được nâng cao, đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế.
"Chính phủ Hàn Quốc hỗ trợ chuyển đổi số trong sản xuất chè, bao gồm chuyển giao tiến bộ kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hái, chế biến, lập mã số vùng trồng, kết nối sản phẩm với các sàn thương mại điện tử quốc gia. Đặc biệt, nước bạn còn hỗ trợ xây dựng nhà xưởng và dây chuyền điện máy chế biến...", bà Trần Thị Nguyệt, cán bộ địa chính - thống kê xã Phú Đình (huyện Định Hoá) chia sẻ.
Thái Nguyên đang sở hữu tiềm năng rất lớn để phát triển ngành chè. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, ngành chè Thái Nguyên vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn, thách thức như:
- Cạnh tranh gay gắt từ các nước sản xuất chè khác.
- Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng chè.
- Thiếu hụt lao động có tay nghề cao.
- Liên kết giữa người trồng chè, doanh nghiệp chế biến và nhà nước còn lỏng lẻo.
Để vượt qua những thách thức này, Thái Nguyên cần tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, chế biến chè. Đồng thời, cần chú trọng xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.
Ngoài việc sản xuất chè truyền thống, Thái Nguyên cần tập trung khai thác các sản phẩm phụ trợ từ cây chè như tinh dầu trà, cao trà, sữa tắm trà, kem đánh răng chè xanh… Đây là hướng đi đầy tiềm năng, giúp nâng cao giá trị gia tăng cho cây chè, tạo thêm thu nhập cho người dân.
Bên cạnh đó, việc kết hợp sản xuất chè với du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng cũng là một hướng đi hiệu quả. Du khách đến với Thái Nguyên không chỉ được thưởng thức những chén trà thơm ngon, mà còn được trải nghiệm cuộc sống của người dân trồng chè, hòa mình vào thiên nhiên trong lành.
Với những lợi thế về điều kiện tự nhiên, con người và sự nỗ lực không ngừng, chè Thái Nguyên xứng đáng với danh xưng "Đệ nhất danh trà". Tin rằng, trong tương lai, cây chè sẽ tiếp tục là cây trồng chủ lực, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh Thái Nguyên phát triển bền vững.
Bảo An