Đổi thay từ tư duy sản xuất
Sơn Hồng là xã vùng biên giới còn nhiều khó khăn của huyện Hương Sơn (cũ). Địa hình chủ yếu là đồi núi, đất sản xuất manh mún, người dân từ lâu sinh sống dựa vào trồng rừng, ngô, lạc, đậu… Những loại cây này tuy quen thuộc nhưng cho năng suất thấp, lại phụ thuộc mạnh vào thời tiết. Năm mất mùa, năm mất giá, nên cuộc sống người dân luôn thiếu ổn định.
Cây chè giúp người dân xã Sơn Hồng thay đổi cuộc sống
Trước thực trạng đó, năm 2017, chính quyền xã Sơn Hồng đã phối hợp Xí nghiệp Chè Tây Sơn và HTX Bảo vệ rừng – trồng rừng và trồng chè Sơn Tây triển khai chương trình hỗ trợ người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Bà con được cung cấp giống chè miễn phí, được hướng dẫn kỹ thuật trồng – chăm sóc, đồng thời được cam kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm.
“Điều quan trọng nhất là phải thay đổi tư duy và dám làm. Khi người dân thấy có sự đồng hành từ chính quyền và doanh nghiệp, họ mạnh dạn trồng chè thay cho các cây trồng ngắn ngày vốn thiếu ổn định”, ông Phạm Hùng Toán – Phó Trưởng phòng Kinh tế xã Sơn Hồng – chia sẻ.
Nhờ sự định hướng đúng đắn, chỉ sau vài năm, diện tích chè toàn xã đạt 27,5 ha, tập trung chủ yếu tại thôn 5. Cây chè nhanh chóng trở thành hướng đi mới, mang lại thu nhập cao hơn hẳn so với mô hình sản xuất trước đây.
Cây chè hợp với khí hậu, thổ nhưỡng nên phát triển khá tốt.
Không có điều kiện kinh tế khá giả, nhưng ông Đức – một hộ dân ở thôn 5 – lại là người tiên phong chuyển đổi. Nhớ lại giai đoạn đầu, ông không giấu được những lo lắng: “Ban đầu gia đình tôi cũng phân vân lắm, vì trồng chè là nghề hoàn toàn mới. Nhưng được cán bộ nông nghiệp hướng dẫn từ cách làm đất, bón phân đến xử lý sâu bệnh, rồi Xí nghiệp Chè Tây Sơn cam kết bao tiêu, chúng tôi mới yên tâm mà làm.”
Đến cuối năm 2017, nương chè của gia đình ông bắt đầu cho thu. Mỗi sào đạt khoảng 1,5 tạ chè tươi mỗi tháng, thu nhập cao gấp nhiều lần so với trồng ngô, lạc. Cây chè hợp khí hậu mát mẻ và thổ nhưỡng đất đồi nơi đây nên sinh trưởng rất tốt, ít sâu bệnh và cho thu hoạch quanh năm. Nhờ nguồn thu ổn định, gia đình ông Đức có điều kiện lo cho con cái học hành và tích lũy được một khoản vốn nhỏ.
Những bàn tay nhanh thoăn thoắt đang hái những búp chè non mơn mỡn để kịp đưa về Xí nghiệp
Không chỉ gia đình ông Đức, hộ bà Hiền cũng là ví dụ điển hình về sự thay đổi tư duy sản xuất. Trước đây, vài sào đất của bà chỉ trồng đậu, lạc, ngô. Có năm, thời tiết thuận lợi thì được mùa lại mất giá; năm giá lên thì cây lại mất mùa. “Từ ngày chuyển sang trồng chè, tôi không còn canh cánh chuyện giá cả hay đầu ra nữa. Bao nhiêu chè hái được đều được Xí nghiệp thu mua ngay trong ngày, thanh toán sòng phẳng. Sản lượng đều đặn khiến cuộc sống gia đình ổn định hơn rất nhiều”, bà Hiền chia sẻ.
So với trồng rừng phải mất 5–7 năm mới thu hoạch, cây chè chỉ cần chăm sóc đúng quy trình khoảng 9–12 tháng là có thể hái lứa đầu tiên. Với mức giá thu mua 7.000 – 7.500 đồng/kg, mỗi năm nhiều hộ dân thu về hơn 100 triệu đồng – con số trước đây là điều xa xỉ với người dân vùng biên giới này.
Hiệu quả kinh tế và hướng phát triển bền vững
Theo thống kê của xã Sơn Hồng, cây chè cho năng suất trung bình khoảng 20 tấn/ha/năm. Thu nhập từ chè cao gấp 2,5 – 3 lần so với các loại cây hàng năm khác như ngô, lạc. Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế, cây chè còn giúp người dân chủ động hơn về thời gian, vì việc chăm sóc tương đối nhẹ nhàng, phù hợp với lao động nông thôn.
Cây chè được xem là cây phát triển kinh tế mũi nhọn của xã Sơn Hồng
Ông Phạm Hùng Toán đánh giá: “Cây chè đang trở thành cây trồng chủ lực, góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo của xã. Không chỉ giúp người dân có thu nhập ổn định, cây chè còn hình thành vùng sản xuất tập trung, tạo điều kiện để áp dụng tiến bộ kỹ thuật, hướng tới sản xuất theo chuỗi giá trị.”
Nhận thấy tiềm năng dài hạn, Đảng ủy xã Sơn Hồng đã ban hành nghị quyết về phát triển kinh tế với mũi nhọn là trồng chè và trồng dược liệu dưới tán rừng. Địa phương định hướng mở rộng diện tích, nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu, đồng thời phối hợp doanh nghiệp đẩy mạnh chế biến sâu để tăng giá trị sản phẩm.
Hiện nay, nhiều hộ dân không dừng lại ở sản xuất nhỏ lẻ mà đã mạnh dạn đầu tư mở rộng diện tích, cải tạo đất, áp dụng quy trình chăm sóc theo hướng an toàn. Một số hộ còn có ý định xây dựng thương hiệu chè Sơn Hồng, mở lối đi cho sản phẩm bước ra thị trường rộng hơn thay vì chỉ bán chè nguyên liệu.
Cây chè – hy vọng mới trên vùng đất biên giới
Hơn 7 năm kể từ ngày bắt đầu đặt những gốc chè đầu tiên lên đất Sơn Hồng, người dân nơi đây đã dần cảm nhận rõ hiệu quả kinh tế mà loại cây này mang lại. Những đồi chè xanh mướt trải dài không chỉ là hình ảnh của sự trù phú mà còn là minh chứng của một tư duy sản xuất mới – dám thay đổi để thoát nghèo.
Cây chè không chỉ mở ra cơ hội nâng cao thu nhập mà còn tạo nền tảng để địa phương phát triển nông nghiệp bền vững, có giá trị lâu dài. Với sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp và sự mạnh dạn của người dân, Sơn Hồng đang từng bước xây dựng thương hiệu chè của riêng mình, biến một vùng đất khó thành một điểm sáng kinh tế của tỉnh Hà Tĩnh.
Diễm Phước