Những con số biết nói và sự thăng hoa của các mặt hàng chủ lực
Tính đến thời điểm hiện tại, khi hơn 10 tháng của năm 2025 đã trôi qua, giá trị xuất khẩu toàn ngành nông nghiệp đã vượt mốc 60 tỷ USD, ghi nhận mức tăng trưởng gần 13% so với cùng kỳ năm ngoái. Kết quả này tạo ra một tiền đề vững chắc để ngành hoàn thành mục tiêu 70 tỷ USD, khi dự kiến trong 3 tháng cuối năm, mỗi tháng Việt Nam sẽ thu về khoảng 5,5 đến 6 tỷ USD từ hoạt động xuất khẩu. Đóng góp vào thành tích chung này là sự bứt phá ngoạn mục của các mặt hàng chủ lực, những "ngôi sao" đang tỏa sáng trên thị trường quốc tế.
Nổi bật nhất trong bản đồ xuất khẩu năm nay chính là hạt cà phê. Mặt hàng này đã có một năm giao dịch thăng hoa chưa từng có với giá trị kim ngạch đạt gần 7 tỷ USD, tăng trưởng hơn 61% so với cùng kỳ. Động lực chính cho sự bùng nổ này không chỉ đến từ sản lượng mà quan trọng hơn là nhờ giá xuất khẩu bình quân tăng vọt, đạt mức hơn 5.600 USD/tấn. Mức giá này không chỉ mang lại lợi nhuận lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu mà còn cải thiện đáng kể thu nhập cho người nông dân, khẳng định chất lượng và uy tín của hạt cà phê Robusta Việt Nam trên thị trường thế giới. Bên cạnh cà phê, các mặt hàng truyền thống khác cũng giữ vững phong độ. Cao su mang về hơn 2,3 tỷ USD, tăng gần 11%, với thị trường tiêu thụ chủ yếu vẫn là đối tác láng giềng Trung Quốc. Hạt điều, một thế mạnh khác của Việt Nam, cũng ghi nhận doanh thu hơn 3,7 tỷ USD, tăng trưởng gần 19%.
Đặc biệt, câu chuyện của hạt tiêu trong năm nay là một ví dụ điển hình cho xu hướng "giảm lượng, tăng chất". Mặc dù sản lượng xuất khẩu có sự sụt giảm, nhưng nhờ giá bán tăng cao, giá trị kim ngạch của "vàng đen" vẫn tăng trưởng ấn tượng gần 29%. Điều này cho thấy nông sản Việt Nam đang dần thoát khỏi cái bẫy xuất khẩu thô giá rẻ để vươn lên phân khúc giá trị cao hơn. Sự chuyển dịch không chỉ diễn ra ở cơ cấu sản phẩm mà còn ở thị trường tiêu thụ. Số liệu cho thấy dòng chảy nông sản Việt đang mở rộng mạnh mẽ sang các thị trường xa và khó tính như châu Âu và châu Phi. Sự tăng trưởng mạnh về giá trị tại các khu vực này là tín hiệu đáng mừng, cho thấy nỗ lực đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào một vài đối tác truyền thống và nâng cao vị thế thương hiệu quốc gia đang phát huy tác dụng rõ rệt.
Tầm nhìn 100 tỷ USD và sứ mệnh nuôi dưỡng tương lai
Thành công của năm 2025 không phải là đích đến cuối cùng, mà chỉ là bước đệm cho một tham vọng lớn hơn nhiều. Từ nhiệm vụ lịch sử là "nuôi sống dân tộc" trong những năm tháng chiến tranh gian khó, ngành nông nghiệp Việt Nam giờ đây đang gánh vác sứ mệnh mới: "nuôi dưỡng tương lai" trong thời bình. Mục tiêu chiến lược đã được đặt ra là đưa kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt mốc 100 tỷ USD vào năm 2030. Con số này không chỉ phản ánh khát vọng tăng trưởng về quy mô mà còn là cam kết về việc hiện thực hóa giấc mơ trở thành một cường quốc nông sản toàn cầu. Tuy nhiên, con đường đến cột mốc 100 tỷ USD sẽ không phải là sự lặp lại của mô hình tăng trưởng cũ dựa trên thâm dụng tài nguyên và lao động. Thay vào đó, nó sẽ gắn liền với mô hình kinh tế xanh, sinh thái và tuần hoàn.
Để đạt được mục tiêu đầy tham vọng này, ngành nông nghiệp xác định phải có những thay đổi mang tính cách mạng về tư duy sản xuất. Thay vì chạy theo sản lượng, trọng tâm giờ đây chuyển sang chất lượng và giá trị gia tăng. Dư địa tăng trưởng cho giai đoạn 5 năm tiếp theo được đánh giá là rất lớn, nhưng nó đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ và bài bản. Theo định hướng của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chìa khóa nằm ở việc hoàn thiện hạ tầng vùng nguyên liệu, hệ thống kho lạnh bảo quản, mạng lưới logistics hiện đại, cùng với sự đảm bảo về nguồn điện và thủy lợi. Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ chế biến sâu để tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng, kết hợp với trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý và hệ thống truy xuất nguồn gốc minh bạch sẽ là những yếu tố then chốt để nông sản Việt vượt qua các hàng rào kỹ thuật khắt khe của thế giới.
Tiên phong trong cuộc cách mạng xanh hóa nông nghiệp
Một trong những điểm sáng nhất, mang tính biểu tượng cho sự chuyển mình của nông nghiệp Việt Nam, chính là ngành hàng lúa gạo. Không còn hài lòng với danh hiệu cường quốc xuất khẩu gạo về số lượng, Việt Nam đang tiên phong trong việc thay đổi quy trình canh tác để tạo ra những hạt gạo không chỉ ngon mà còn "sạch" theo nghĩa bảo vệ môi trường. Đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp đang được triển khai mạnh mẽ với sự dẫn dắt của cộng đồng doanh nghiệp là một bước đi đột phá. Lần đầu tiên, tư duy canh tác lúa gạo được gắn liền với trách nhiệm giữ gìn sự trong lành cho đất, nước và không khí.
Thành quả bước đầu của chiến lược này đã hiện hữu qua việc lô hàng đầu tiên mang nhãn hiệu "Gạo Việt xanh - Phát thải thấp" được xuất khẩu thành công trong năm nay. Đây không chỉ là một sự kiện thương mại đơn thuần, mà là một thông điệp mạnh mẽ gửi tới thế giới về cam kết của Việt Nam trong việc chống biến đổi khí hậu. Sự thành công của hạt gạo xanh đang trở thành nguồn cảm hứng và là mô hình mẫu để các lĩnh vực tiềm năng khác như chăn nuôi, thủy sản và trái cây học tập. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn xanh từ thị trường quốc tế sẽ giúp các mặt hàng này có những bước tiến mới về giá trị, mở ra cánh cửa thâm nhập vào các phân khúc cao cấp.
Rõ ràng, nội lực của ngành nông nghiệp Việt Nam đang có sự thay đổi sâu sắc trước xu thế tất yếu của thời đại. Chiến lược giảm sản lượng nhưng tăng giá trị, khai thác lợi thế từ những yếu tố "ngoài nông sản" như tín chỉ carbon, thương hiệu xanh và trách nhiệm xã hội đang dần hình thành. Với đà tăng tốc hiện tại cùng tầm nhìn chiến lược dài hạn, nông nghiệp Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để tin tưởng vào việc chinh phục mục tiêu 100 tỷ USD, khẳng định vị thế của một nền nông nghiệp hiện đại, trách nhiệm và bền vững trên trường quốc tế.
Bảo An