Nhiều người nhận thấy rằng ngụm trà đầu ngày có thể hơi khó cảm nhận, thậm chí có phần nhạt nhẽo hoặc gắt, trong khi ly trà chiều lại trở nên đậm đà, thơm ngon và sâu lắng đến lạ kỳ. Đây không phải là một sự tưởng tượng ngẫu nhiên mà là kết quả của một sự tương tác phức tạp giữa trạng thái sinh lý của cơ thể, yếu tố tâm lý và cả bối cảnh văn hóa của việc thưởng thức. Việc đi sâu vào tìm hiểu hiện tượng này không chỉ giúp chúng ta trân trọng hơn ly trà của mình mà còn mở ra một góc nhìn mới về cách cơ thể chúng ta hoạt động và cảm nhận thế giới xung quanh.
Trạng thái cơ thể và vị giác vào buổi sáng
Khi chúng ta thức dậy sau một giấc ngủ dài, cơ thể không ngay lập tức chuyển sang trạng thái hoạt động 100%. Đó là một quá trình chuyển đổi từ từ, một bản giao hưởng sinh học được điều khiển bởi nhịp điệu sinh học của cơ thể. Vào buổi sáng, nhiệt độ cơ thể vẫn còn tương đối thấp và các cơ quan, bao gồm cả các giác quan, cũng đang trong giai đoạn "khởi động". Vị giác và khứu giác, hai giác quan có mối liên hệ mật thiết quyết định đến cảm nhận hương vị, cũng không ngoại lệ. Sau một đêm dài không ăn uống, khoang miệng thường bị khô, và độ nhạy của các nụ vị giác trên lưỡi chưa đạt đến mức tối ưu.
Chúng giống như những nhạc công cần thời gian để lên dây và sẵn sàng cho buổi biểu diễn. Thêm vào đó, các hoạt động vệ sinh buổi sáng cũng có thể là một yếu tố can thiệp đáng kể. Hầu hết các loại kem đánh răng đều chứa natri lauryl sulfate, một chất tạo bọt có tác dụng phụ là tạm thời ức chế các thụ thể cảm nhận vị ngọt và làm phân hủy các phospholipid trên lưỡi, khiến các vị khác, đặc biệt là vị đắng, trở nên nổi bật hơn.
Đó là lý do tại sao một ngụm nước cam sau khi đánh răng lại có vị khó chịu đến vậy, và tương tự, nó cũng có thể làm biến đổi hương vị tinh tế của một ấm trà ngon. Trạng thái tinh thần vào buổi sáng cũng đóng một vai trò quan trọng. Buổi sáng thường là thời điểm của sự vội vã, của những kế hoạch cho một ngày dài phía trước. Tâm trí chúng ta thường bận rộn với công việc, lịch trình và những trách nhiệm, khiến chúng ta khó có thể dành sự tập trung hoàn toàn để cảm nhận một cách sâu sắc và trọn vẹn những nốt hương vị phức tạp trong ly trà.
Sự bùng nổ của các giác quan vào buổi chiều
Trái ngược hoàn toàn với buổi sáng, buổi chiều là khoảng thời gian mà cơ thể con người đạt đến đỉnh cao của hoạt động thể chất và tinh thần. Sau bữa trưa và một vài giờ làm việc, mọi hệ thống trong cơ thể đã hoàn toàn "tỉnh táo" và hoạt động ở trạng thái ổn định. Nhiệt độ cơ thể tăng lên, quá trình trao đổi chất diễn ra mạnh mẽ, và quan trọng nhất, các giác quan của chúng ta trở nên nhạy bén hơn bao giờ hết. Vị giác và khứu giác lúc này đã được "hiệu chỉnh" và sẵn sàng để phân tích những hương vị phức tạp.
Vòm miệng đã được làm sạch sau bữa trưa, không còn bị ảnh hưởng bởi dư vị của kem đánh răng hay cảm giác khô khốc của buổi sớm. Đây là thời điểm lý tưởng để các nụ vị giác có thể phân biệt rõ ràng giữa vị ngọt thanh, vị đắng nhẹ, vị chát dịu và hậu vị sâu lắng của trà. Khứu giác cũng ở trạng thái tốt nhất, có thể nắm bắt được những nốt hương hoa, hương quả, hương gỗ hay hương đất tinh tế tỏa ra từ làn hơi nóng của tách trà. Chính sự kết hợp hài hòa giữa vị giác và khứu giác nhạy bén này đã tạo nên một trải nghiệm thưởng thức trọn vẹn và phong phú hơn rất nhiều. Khoảnh khắc này không chỉ là về việc uống một thức uống, mà là về việc cảm nhận và khám phá toàn bộ thế giới hương vị mà người nghệ nhân làm trà đã gửi gắm vào từng lá trà khô.
Yếu tố tâm lý và sức mạnh của nghi thức
Ngoài các yếu tố sinh lý, khía cạnh tâm lý và văn hóa cũng góp phần không nhỏ tạo nên sự khác biệt. Buổi trà sáng thường mang tính chức năng nhiều hơn, với mục đích chính là cung cấp caffeine để giúp tỉnh táo và bắt đầu ngày mới. Chúng ta uống trà một cách vội vã, như một thói quen tự động. Ngược lại, buổi trà chiều thường mang ý nghĩa của một "nghi thức", một khoảng lặng quý giá giữa nhịp sống hối hả. Đó là thời điểm chúng ta cho phép bản thân được nghỉ ngơi, tạm gác lại công việc và những lo toan để tái tạo năng lượng.
Hành động pha một ấm trà, chờ đợi cho trà ngấm, và từ từ thưởng thức từng ngụm đã tự nó là một bài thực hành chánh niệm. Khi tâm trí được thư giãn và tập trung vào hiện tại, chúng ta trở nên nhạy cảm hơn với những gì các giác quan đang mách bảo. Chúng ta có thời gian để quan sát màu nước trà, hít hà hương thơm, và để vị trà lan tỏa trong vòm miệng. Truyền thống trà chiều của người Anh hay những buổi trà đạo của phương Đông đều nhấn mạnh vào sự chậm rãi, tĩnh lặng và trân trọng khoảnh khắc. Chính bối cảnh tâm lý này đã nâng tầm ly trà từ một thức uống đơn thuần thành một trải nghiệm thẩm mỹ, làm cho hương vị của nó dường như trở nên ngon hơn, ý nghĩa hơn và đáng nhớ hơn.
Không phải mọi loại trà đều được tạo ra như nhau
Tất nhiên, việc lựa chọn loại trà cũng ảnh hưởng đến trải nghiệm. Một số loại trà mạnh mẽ, đậm vị như trà đen Assam hay English Breakfast có thể phù hợp với buổi sáng. Vị chát và hàm lượng caffeine cao của chúng có thể cắt ngang vị của bữa sáng và mang lại sự tỉnh táo cần thiết. Tuy nhiên, đối với những loại trà có hương vị tinh tế và phức tạp hơn như trà xanh Long Tỉnh, trà Ô Long Thiết Quan Âm hay trà trắng Bạch Trà, việc thưởng thức vào buổi sáng có thể làm lãng phí những phẩm chất quý giá của chúng.
Những nốt hương hoa cỏ mong manh, vị ngọt thanh tao và hậu vị kéo dài của các loại trà này cần một vòm miệng sạch và một tâm trí tĩnh lặng để có thể cảm nhận đầy đủ. Buổi chiều, với sự hội tụ của các điều kiện sinh lý và tâm lý lý tưởng, chính là sân khấu hoàn hảo để những loại trà thượng hạng này tỏa sáng, phô diễn trọn vẹn vẻ đẹp hương vị của mình.
Hiểu được những yếu tố này không có nghĩa là chúng ta bắt buộc phải từ bỏ thói quen uống trà buổi sáng. Suy cho cùng, thời điểm uống trà ngon nhất chính là thời điểm mà bạn cảm thấy cần nó và yêu thích nó nhất. Tuy nhiên, kiến thức này cho phép chúng ta chủ động nâng cao trải nghiệm của mình. Nếu bạn muốn thưởng thức một loại trà quý hiếm và tinh tế, hãy cân nhắc dành cho nó một không gian riêng vào buổi chiều. Hãy biến nó thành một nghi thức nhỏ, tắt điện thoại, tìm một góc yên tĩnh và thực sự tập trung vào ly trà của mình.
Đối với buổi sáng, có lẽ một loại trà đơn giản, mạnh mẽ hơn sẽ là lựa chọn phù hợp. Quan trọng hơn cả thời điểm trong ngày là chất lượng của trà, nhiệt độ nước và thời gian hãm trà. Bằng cách chú ý đến những chi tiết này và lựa chọn thời điểm thưởng thức một cách có chủ ý, bất kỳ ai cũng có thể khám phá ra chiều sâu vô tận của văn hóa trà và biến mỗi tách trà thành một khoảnh khắc tận hưởng đích thực.
Bảo An