Chuyển đổi số từng là một khái niệm khá xa lạ với phần lớn doanh nghiệp Việt Nam, nhưng trong vài năm trở lại đây, nó đã trở thành một xu thế không thể đảo ngược. Dưới sức ép từ sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, hành vi tiêu dùng mới và bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, các doanh nghiệp trong nước đã không còn đứng ngoài cuộc. Các doanh nghiệp buộc phải tham gia vào cuộc đua chuyển đổi số nếu muốn tồn tại, phát triển và cạnh tranh sòng phẳng với những đối thủ trong khu vực và thế giới.
Khi doanh nghiệp Việt bước vào đường đua chuyển đổi số
Hành trình chuyển đổi số của doanh nghiệp Việt Nam bắt đầu với những bước đi thận trọng, mang tính thăm dò. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ ban đầu chỉ ứng dụng công nghệ số ở mức độ đơn giản như xây dựng website, sử dụng email để liên lạc, hay áp dụng phần mềm kế toán cơ bản. Tuy nhiên, làn sóng Covid-19 đã tạo ra cú hích chưa từng có, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, buộc các doanh nghiệp phải thích nghi nhanh chóng với môi trường kinh doanh mới.
Từ những công ty lớn đầu ngành cho đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chuyển đổi số giờ đây không chỉ đơn giản là việc ứng dụng phần mềm quản lý hay xây dựng trang web bán hàng. Đó là một hành trình tái cấu trúc toàn diện — từ mô hình kinh doanh, quy trình vận hành, đến tư duy lãnh đạo và văn hóa doanh nghiệp. Những doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực này nhận thức rõ rằng, công nghệ chỉ là công cụ, còn chuyển đổi số thực sự là việc "chuyển đổi con người" — thay đổi cách suy nghĩ, cách làm việc và cách tạo ra giá trị mới cho khách hàng.
Tập đoàn Vingroup đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc chuyển đổi số khi triển khai chiến lược "Công nghệ - Công nghiệp" từ năm 2019. Vingroup đã xây dựng hệ sinh thái kỹ thuật số toàn diện từ smartphone, ô tô điện thông minh đến các giải pháp nhà thông minh, đồng thời phát triển VinID thành siêu ứng dụng kết nối dịch vụ. Nỗ lực này đã giúp Vingroup không chỉ vượt qua giai đoạn khó khăn mà còn tạo được lợi thế cạnh tranh dài hạn trong nhiều lĩnh vực kinh doanh.
Tuy nhiên, con đường chuyển đổi số không phải không có thách thức. Theo khảo sát mới nhất của Bộ Thông tin và Truyền thông, gần 60% doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn về nguồn lực tài chính khi thực hiện chuyển đổi số. Chi phí đầu tư ban đầu cho hạ tầng công nghệ, phần mềm và đào tạo nhân sự là rào cản lớn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa vốn đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch.
Bên cạnh đó, yếu tố con người cũng đóng vai trò quyết định trong quá trình chuyển đổi. Sự thiếu hụt nhân lực công nghệ thông tin chất lượng cao, tâm lý e ngại thay đổi của người lao động cùng với thiếu tầm nhìn chiến lược từ ban lãnh đạo là những rào cản nội tại cần vượt qua.
An ninh mạng cũng trở thành mối lo ngại hàng đầu khi doanh nghiệp Việt Nam chuyển dịch hoạt động lên môi trường số. Theo thống kê của Cục An toàn thông tin, năm 2024 đã ghi nhận hơn 7.500 cuộc tấn công mạng vào các doanh nghiệp Việt Nam, tăng 35% so với cùng kỳ năm trước. Nhiều doanh nghiệp đã phải trả giá đắt vì không đầu tư đủ cho hệ thống bảo mật, dẫn đến rò rỉ dữ liệu khách hàng và thiệt hại uy tín không thể đo đếm.
Để vượt qua những thách thức này, nhiều doanh nghiệp Việt đã có những điều chỉnh chiến lược phù hợp. Thay vì áp dụng toàn diện cùng lúc, họ chọn phương pháp từng bước, bắt đầu với những quy trình đơn giản và ưu tiên những lĩnh vực mang lại giá trị trực tiếp.
Chính phủ cũng đã nhận thức rõ tầm quan trọng của chuyển đổi số đối với nền kinh tế và đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ. Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đặt mục tiêu đưa Việt Nam vào nhóm 50 quốc gia dẫn đầu về công nghệ thông tin. Các gói hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế và chương trình đào tạo kỹ năng số đã được triển khai để giúp doanh nghiệp, đặc biệt là SMEs, vượt qua rào cản ban đầu.
Song song với đó, hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, tạo ra nhiều giải pháp số "made in Vietnam" phù hợp với điều kiện và nhu cầu của doanh nghiệp trong nước. Các nền tảng như Base Enterprise của Base.vn hay Kiot Việt đã chứng minh rằng giải pháp nội địa có thể cạnh tranh hiệu quả với các sản phẩm quốc tế, đồng thời hiểu rõ hơn về đặc thù thị trường Việt Nam.
Trong tương lai, chuyển đổi số sẽ không chỉ dừng lại ở việc ứng dụng công nghệ mà còn là quá trình tái cấu trúc toàn diện mô hình kinh doanh và văn hóa doanh nghiệp. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây và phân tích dữ liệu lớn sẽ không còn là khái niệm xa lạ mà trở thành công cụ thiết yếu trong hoạt động hàng ngày của doanh nghiệp Việt.
Cuộc đua chuyển đổi số đã và đang diễn ra mạnh mẽ, với những doanh nghiệp tiên phong đã bắt đầu thu hoạch thành quả. Tuy nhiên, điều quan trọng là các doanh nghiệp cần nhận thức rằng chuyển đổi số không phải là đích đến mà là hành trình liên tục, đòi hỏi sự kiên trì, linh hoạt và đổi mới không ngừng. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động và cạnh tranh khốc liệt, chuyển đổi số thành công sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp Việt Nam không chỉ tồn tại mà còn vươn mình ra biển lớn, khẳng định vị thế trên trường quốc tế.
Tiến Hoàng