Song, đằng sau vẻ đẹp thơ mộng ấy là một câu chuyện dài về hành trình vượt khó của người dân bản địa. Cây chè tại đây không chỉ đơn thuần là một loài thực vật tạo cảnh quan, mà đã thực sự trở thành "cây thoát nghèo", một trụ cột kinh tế vững chắc giúp hàng nghìn hộ dân thay đổi vận mệnh, vươn lên làm giàu trên chính mảnh đất quê hương thông qua mô hình kinh tế xanh đầy triển vọng.
Từ lối mòn canh tác cũ đến cuộc cách mạng về tư duy
Ngược dòng thời gian về những năm trước đây, dù sở hữu điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu vô cùng thuận lợi, nhưng giá trị kinh tế mà cây chè mang lại cho người dân Long Cốc chưa thực sự tương xứng với tiềm năng. Nguyên nhân sâu xa nằm ở tư duy sản xuất cũ kỹ đã ăn sâu bám rễ. Người nông dân khi ấy chủ yếu tập trung vào các giống chè cũ với mục đích phục vụ xuất khẩu chè đen sơ chế, dẫn đến giá trị thương phẩm thấp và thu nhập vô cùng hạn chế. Sự bấp bênh của đầu ra cùng với phương thức canh tác lạc hậu, dựa hoàn toàn vào kinh nghiệm tự phát và phó mặc cho thời tiết đã khiến không ít nông hộ trở nên thờ ơ, thiếu mặn mà với việc mở rộng diện tích hay đầu tư thâm canh. Nghề chè khi đó chỉ dừng lại ở mức duy trì sự tồn tại chứ chưa thể trở thành đòn bẩy kinh tế.
Nhận diện rõ những điểm nghẽn này, tỉnh Phú Thọ đã xác định việc tái cơ cấu ngành chè là nhiệm vụ trọng tâm, xem đây là chìa khóa để mở cánh cửa thoát nghèo bền vững cho địa phương. Một loạt các giải pháp đồng bộ đã được triển khai quyết liệt, từ việc hỗ trợ kỹ thuật, cung cấp các giống chè mới có năng suất và chất lượng vượt trội cho đến việc hướng dẫn bà con cải tạo lại những nương chè già cỗi. Quan trọng hơn cả là cuộc cách mạng về tư duy sản xuất. Người dân được khuyến khích dũng cảm từ bỏ thói quen canh tác cũ để chuyển sang các mô hình chuyên canh hiện đại. Những buổi tập huấn kỹ thuật về quy trình bón phân cân đối, quản lý dịch hại tổng hợp hay kỹ thuật thu hái đúng tiêu chuẩn được tổ chức thường xuyên ngay tại nương rẫy, giúp người dân "mắt thấy, tai nghe, tay làm".
Kết quả của sự thay đổi này là những tín hiệu vui từ các hộ gia đình. Nhiều người dân chia sẻ rằng trước đây cuộc sống của họ luôn trong tình trạng bấp bênh, thu nhập phụ thuộc hoàn toàn vào sự đỏng đảnh của thời tiết và sự ép giá của thương lái. Nhưng từ khi áp dụng quy trình chăm sóc mới, chuyển đổi sang các giống chè chất lượng cao, năng suất và thu nhập đã được cải thiện rõ rệt, mang lại sự ổn định và niềm tin để họ gắn bó lâu dài với cây chè.
Cú hích từ chính sách và sự liên kết bền vững
Sự thành công của mô hình chè Long Cốc ngày hôm nay không thể không nhắc đến vai trò của các hợp tác xã và mối liên kết chặt chẽ giữa "bốn nhà". Nhận thức được rằng muốn đi xa phải đi cùng nhau, nhiều hợp tác xã chè tại Long Cốc đã được thành lập, đóng vai trò là hạt nhân tập hợp và dẫn dắt bà con nông dân. Tại đây, các tiêu chuẩn sản xuất tiên tiến như VietGAP, quy trình canh tác hữu cơ và thực hành quản lý nông nghiệp tốt được triển khai đồng bộ và nghiêm ngặt. Đây là bước đi chiến lược và tất yếu trong bối cảnh người tiêu dùng hiện đại ngày càng khắt khe với vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm và nguồn gốc xuất xứ. Việc tuân thủ các quy trình này không chỉ giúp bảo vệ môi trường sinh thái, giữ gìn độ phì nhiêu cho đất mà còn là tấm "giấy thông hành" để chè Long Cốc vươn ra các thị trường khó tính.
Đặc biệt, sự bắt tay giữa người nông dân và các doanh nghiệp chế biến đã tạo nên một chuỗi giá trị khép kín và hiệu quả. Doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở việc thu mua mà còn tham gia sâu vào quá trình sản xuất bằng cách hỗ trợ kỹ thuật, cung cấp vật tư và cam kết đầu ra ổn định. Nhờ đó, người dân hoàn toàn yên tâm tập trung vào việc chăm sóc vườn chè để đạt chất lượng tốt nhất mà không còn lo lắng về điệp khúc "được mùa mất giá". Mô hình liên kết này đã giúp chè Long Cốc không chỉ giữ vững thị phần truyền thống mà còn tự tin thâm nhập vào phân khúc cao cấp, thúc đẩy mạnh mẽ việc phát triển các sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm). Thương hiệu chè Long Cốc dần được định hình và nâng tầm giá trị trên bản đồ nông sản Việt Nam.
Khi người nông dân trở thành đại sứ du lịch
Bên cạnh giá trị kinh tế thuần túy từ sản phẩm nông nghiệp, Long Cốc còn đang đánh thức một tiềm năng to lớn khác, đó là du lịch sinh thái. Những đồi chè bát úp xanh ngát trùng điệp, ẩn hiện trong sương sớm tạo nên một khung cảnh huyền ảo, độc nhất vô nhị đã biến nơi đây thành "thánh địa" cho những người đam mê nhiếp ảnh và du lịch trải nghiệm. Hình ảnh "săn mây đồi chè" lan truyền mạnh mẽ trên các nền tảng mạng xã hội đã tạo nên một sức hút khó cưỡng, kéo theo dòng du khách trẻ đổ về địa phương ngày một đông.
Nắm bắt xu hướng này, chính quyền và người dân Long Cốc đã nhanh nhạy chuyển hướng, khai thác du lịch sinh thái gắn liền với cây chè như một hướng đi mới đầy triển vọng. Những người nông dân vốn chỉ quen chân lấm tay bùn nay đã mạnh dạn mở cửa đón khách, biến ngôi nhà của mình thành homestay và biến những công việc đồng áng thường ngày thành sản phẩm du lịch hấp dẫn. Họ được trang bị những kiến thức và kỹ năng cần thiết để làm du lịch chuyên nghiệp, từ nghệ thuật giao tiếp, kỹ năng thuyết minh giới thiệu về văn hóa bản địa, cách tổ chức không gian lưu trú cho đến việc xây dựng thực đơn và chế biến các món ăn mang đậm hương vị núi rừng.
Sự chuyển mình này đã mang lại lợi ích kép cho cộng đồng. Du lịch không chỉ tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho hàng trăm lao động địa phương, đặc biệt là đồng bào các dân tộc thiểu số, mà còn giúp quảng bá văn hóa và sản phẩm chè Long Cốc đi xa hơn. Những du khách đến đây không chỉ để ngắm cảnh mà còn để trải nghiệm cuộc sống của người làm chè, thưởng thức những chén chè thơm ngon ngay tại nguồn, từ đó trở thành những khách hàng trung thành và những kênh quảng bá thực tế hiệu quả nhất.
Khát vọng vươn xa từ nền tảng kinh tế xanh
Với lợi thế tuyệt đối về cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, khí hậu trong lành và không gian yên bình, du lịch sinh thái đang dần trở thành trụ cột kinh tế thứ hai của Long Cốc, song hành cùng nghề trồng chè truyền thống. Đây là một hướng đi mang tính chiến lược, biến cây chè từ một loại nông sản đơn thuần trở thành một sản phẩm văn hóa - du lịch đặc trưng. Mô hình này minh chứng cho tư duy đổi mới sáng tạo, biết tận dụng và phát huy tối đa thế mạnh nội tại để kiến tạo nên những giá trị mới.
Nhìn lại chặng đường đã qua, sự thay đổi của Long Cốc là minh chứng sống động cho thấy công cuộc xóa đói giảm nghèo không chỉ cần sự nỗ lực của từng cá nhân mà cần có một tầm nhìn chiến lược và sự đồng hành của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và cộng đồng. Cây chè Long Cốc hôm nay đã được đặt đúng vị trí xứng đáng của nó. Khi tư duy sản xuất xanh kết hợp với mô hình kinh tế đa giá trị, nó không chỉ mang lại cuộc sống ấm no, ổn định cho người dân vùng trung du Phú Thọ mà còn mở ra một tương lai phát triển bền vững, hài hòa giữa kinh tế và bảo tồn thiên nhiên. Long Cốc đang từng ngày vươn mình, khẳng định vị thế không chỉ là vùng nguyên liệu chè chất lượng cao mà còn là điểm đến du lịch sinh thái hấp dẫn, góp phần tô thắm thêm bức tranh kinh tế - xã hội của vùng đất Tổ.
Bảo An