Một ly trà sữa cỡ vừa thường chứa từ 38-58g đường, tương đương với 9-14 thìa cà phê đường. Con số này đã vượt xa khuyến nghị hàng ngày của Tổ chức Y tế Thế giới về lượng đường tự do tiêu thụ, chỉ nên chiếm dưới 10% tổng năng lượng hàng ngày. Đối với một người trưởng thành, điều này có nghĩa là không nên tiêu thụ quá 50g đường mỗi ngày, trong khi chỉ một ly trà sữa đã có thể chiếm gần toàn bộ hoặc thậm chí vượt quá mức an toàn này.
Lượng đường quá mức không chỉ gây ra tình trạng tăng cân đơn thuần. Khi cơ thể tiêu thụ đường với số lượng lớn trong thời gian ngắn, đường huyết sẽ tăng vọt, buộc tuyến tụy phải sản xuất insulin với cường độ cao để điều hòa. Quá trình này lặp đi lặp lại sẽ dần làm giảm độ nhạy cảm của các tế bào với insulin, mở đường cho nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2.
Nguy cơ tiềm ẩn từ trà sữa: Không chỉ là chuyện tăng cân.
Nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng việc tiêu thụ đường quá mức có liên quan trực tiếp đến tình trạng viêm mãn tính trong cơ thể. Quá trình viêm này không chỉ ảnh hưởng đến các mạch máu mà còn tác động tiêu cực đến chức năng của tim. Đường fructose có trong sirô ngô, một thành phần phổ biến trong trà sữa, được chuyển hóa chủ yếu tại gan và có thể dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ khi tiêu thụ với lượng lớn.
Hơn nữa, lượng đường cao trong trà sữa có thể làm tăng nồng độ triglyceride trong máu, một yếu tố nguy cơ quan trọng của bệnh tim mạch. Khi triglyceride tăng cao, nó có thể góp phần hình thành các mảng xơ vữa trong động mạch, tăng nguy cơ đột quỵ và nhồi máu cơ tim.
Môi trường axit được tạo ra bởi vi khuẩn trong khoang miệng khi chúng phân giải đường là nguyên nhân chính gây ra sâu răng. Trà sữa không chỉ cung cấp nguồn thức ăn dồi dào cho vi khuẩn có hại mà còn tạo ra môi trường lý tưởng cho chúng phát triển. Men răng bị ăn mòn dần theo thời gian, dẫn đến tình trạng sâu răng, viêm lợi và các bệnh lý nha chu khác.
Đặc biệt, nhiều loại trà sữa có độ pH thấp do quá trình lên men hoặc các chất phụ gia axit, điều này càng làm tăng tính axit trong khoang miệng và đẩy nhanh quá trình phá hủy men răng. Việc nhấm nháp trà sữa trong thời gian dài càng kéo dài thời gian tiếp xúc giữa đường và răng, làm tăng nguy cơ tổn thương.
Để tạo ra màu sắc bắt mắt và hương vị đặc trưng, nhiều loại trà sữa sử dụng các chất tạo màu nhân tạo, chất bảo quản và hương liệu tổng hợp. Một số chất tạo màu như tartrazine (màu vàng) hay allura red (màu đỏ) có thể gây ra phản ứng dị ứng ở những người nhạy cảm, biểu hiện qua các triệu chứng như phát ban, khó thở hoặc rối loạn tiêu hóa.
Các chất bảo quản như sodium benzoate, khi kết hợp với vitamin C trong điều kiện nhiệt độ cao, có thể tạo ra benzene - một hợp chất được xếp vào nhóm chất gây ung thư. Mặc dù nồng độ này thường rất thấp, nhưng việc tiêu thụ thường xuyên vẫn có thể tích lũy và gây tác hại lâu dài.
Trân châu tapioca, một trong những topping phổ biến nhất, thường được chế biến với một lượng lớn đường và tinh bột biến tính. Quá trình sản xuất trân châu không đúng chuẩn có thể tạo ra các hợp chất có hại như acrylamide khi tinh bột được nung nấu ở nhiệt độ cao. Acrylamide là chất được WHO xếp vào nhóm có khả năng gây ung thư ở người.
Sữa đặc ngọt và kem béo thực vật sử dụng trong trà sữa thường chứa hàm lượng cao chất béo trans và chất béo bão hòa. Những chất này không chỉ làm tăng cholesterol xấu (LDL) mà còn giảm cholesterol tốt (HDL), tạo ra môi trường thuận lợi cho các bệnh lý tim mạch phát triển.
Caffeine trong trà có thể tích lũy trong cơ thể khi tiêu thụ thường xuyên, đặc biệt là vào buổi chiều tối. Mặc dù hàm lượng caffeine trong trà thấp hơn cà phê, nhưng việc uống trà sữa đều đặn có thể gây ra tình trạng mất ngủ, lo âu và rối loạn nhịp tim ở những người nhạy cảm.
Đường trong trà sữa cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ thông qua việc tạo ra chu kỳ tăng - giảm đường huyết. Khi đường huyết giảm đột ngột vào ban đêm, cơ thể sẽ tiết ra các hormone stress như cortisol để cân bằng, làm gián đoạn giấc ngủ sâu và khiến người uống cảm thấy mệt mỏi vào ngày hôm sau.
Sự kết hợp giữa đường, chất béo và caffeine trong trà sữa có thể kích hoạt hệ thống phần thưởng trong não bộ, tạo ra cảm giác hưng phấn tạm thời. Quá trình này có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc tâm lý, khiến người tiêu dùng cảm thấy khó chịu khi không được uống trà sữa hàng ngày.
Hiện tượng "sugar crash" - tức là cảm giác mệt mỏi, bứt rứt sau khi đường huyết giảm xuống - có thể khiến người uống muốn tiếp tục tiêu thụ để duy trì cảm giác thoải mái. Vòng luẩn quẩn này không chỉ gây tác hại về mặt sức khỏe thể chất mà còn ảnh hưởng đến sự ổn định cảm xúc và khả năng tập trung trong công việc, học tập.
Thay vì hoàn toàn từ bỏ trà sữa, người tiêu dùng có thể áp dụng nguyên tắc "điều độ và lựa chọn thông minh". Việc hạn chế tần suất uống xuống 1-2 lần mỗi tuần, chọn size nhỏ, yêu cầu giảm đường hoặc không đường có thể giúp giảm thiểu đáng kể các tác hại. Đồng thời, nên chọn các cửa hàng uy tín, có nguồn gốc nguyên liệu rõ ràng và tránh các loại topping quá ngọt hoặc có màu sắc quá rực rỡ.
Quan trọng nhất là nâng cao nhận thức về những rủi ro tiềm ẩn này để có những quyết định tiêu dùng sáng suốt, bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình trong dài hạn. Trà sữa có thể là một thức uống giải khát thú vị, nhưng không nên trở thành thói quen hàng ngày hay thay thế cho nước lọc và các thức uống lành mạnh khác.
Hoàng Nguyễn