Trên địa bàn huyện Si Ma Cai hiện nay có gần 1.800 cây chè Shan cổ thụ, phân bố chủ yếu ở các xã có địa hình núi cao 1.100 - 1.600 m so với mực nước biển như Lùng Thẩn, Quan Hồ Thẩn, Thào Chư Phìn, Nàn Sín. Những cây chè Shan hiện có tuổi đời hàng chục năm, thậm chí hàng trăm năm nhưng phải đối mặt với nguy cơ sụt giảm diện tích. Do thiếu hiểu biết về giá trị của chè Shan cổ thụ nên tại nhiều địa phương trên địa bàn huyện Si Ma Cai thời gian qua xảy ra tình trạng người dân chặt bỏ cây để làm củi, khai phá làm nương. Một số hộ còn bán cả cây.
Những cây chè Shan hiện có tuổi đời hàng chục năm, thậm chí hàng trăm năm nhưng phải đối mặt với nguy cơ sụt giảm diện tích. Ảnh minh họa
Trước nguy cơ giống chè quý ngày càng giảm về số lượng, ngày 14/12/2023, Ban Thường vụ Huyện ủy Si Ma Cai ban hành Chỉ thị 33 về việc tăng cường công tác bảo tồn và phát triển chè Shan cổ thụ Si Ma Cai với những định hướng, lộ trình cụ thể, mục đích không chỉ bảo tồn mà còn phát huy giá trị kinh tế, giúp người dân vùng chè thoát nghèo. Chỉ thị 33 yêu cầu các huyên Si Ma Cai và các huyện khác trên địa bàn tỉnh triển khai thực hiện giải pháp bảo tồn, khai thác, phát huy giá trị các vườn chè Shan cổ thụ để tăng thu nhập, tạo sinh kế cho người dân tại địa phương.
Ngoài ra, Chỉ thị cũng giao cho UBND các huyện Bát Xát, Bắc Hà, Mường Khương và Si Ma Cai chỉ đạo các cơ quan chuyên môn và UBND các xã tiến hành kiểm tra, rà soát và thống kê diện tích thực tế, số lượng cây chè Shan cổ thụ, từ đó xây dựng kế hoạch chi tiết cho việc bảo tồn, phát triển và khai thác các vườn chè tại địa phương.
Bà con được Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện hướng dẫn tăng cường sử dụng các biện pháp kỹ thuật trong chăm sóc, thu hoạch và chế biến để nâng cao hiệu suất sản xuất, chất lượng và giá trị của sản phẩm. Ảnh minh họa
Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Si Ma Cai được UBND huyện giao nhiệm vụ quản lý vùng chè cổ thụ. Đơn vị đã kiểm tra, rà soát, thống kê thực tế diện tích, số lượng cây và xây dựng phương án, kế hoạch bảo tồn, khai thác.
Ông Nguyễn Đình Khánh, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện cho biết: Trung tâm phối hợp chặt chẽ với UBND các xã, thị trấn triển khai khoanh vùng và tích cực tuyên truyền, vận động người dân không chặt phá cây chè, đồng thời hướng dẫn người dân các biện pháp kỹ thuật chăm sóc, thu hái, chế biến thành các sản phẩm.
Ông Nguyễn Trung Kiên, Phó Chủ tịch UBND huyện Si Ma Cai cho biết: Huyện Si Ma Cai hiện có 23 hợp tác xã và 67 tổ hợp tác, với hơn 1.000 thành viên, chủ yếu là các hợp tác xã nông nghiệp. Thời gian qua, huyện đã chủ động thu hút, kêu gọi một số doanh nghiệp có tâm huyết tham gia liên kết, đầu tư công nghệ chế biến để tạo ra các sản phẩm từ cây chè Shan cổ thụ. Việc làm này không chỉ góp phần bảo tồn mà còn phát huy giá trị quần thể cây chè, đánh thức tiềm năng du lịch trải nghiệm, mang lại nguồn thu ổn định cho người dân.
Việc bảo tồn và phát triển cây chè Shan cổ thụ tại huyện Si Ma Cai và các huyện khác của tỉnh Lào Cai không chỉ là nhiệm vụ cấp thiết để ngăn chặn sự suy giảm diện tích của loài cây quý hiếm này, mà còn là cơ hội để khai thác tiềm năng kinh tế và du lịch của khu vực. Chỉ thị 33 của Ban Thường vụ Huyện ủy Si Ma Cai đã đưa ra một hướng đi cụ thể và rõ ràng, không chỉ nhằm bảo tồn mà còn nhằm nâng cao giá trị kinh tế của cây chè Shan, góp phần giúp người dân thoát nghèo bền vững.
Qua những biện pháp cụ thể như kiểm tra, rà soát và thống kê diện tích thực tế; xây dựng kế hoạch chi tiết cho việc bảo tồn, phát triển và khai thác; và tăng cường sử dụng các biện pháp kỹ thuật trong chăm sóc, thu hoạch và chế biến, các cơ quan chức năng đã và đang nỗ lực hết mình để đảm bảo tương lai bền vững cho cây chè Shan cổ thụ. Đồng thời, việc thu hút các doanh nghiệp tham gia liên kết, đầu tư công nghệ chế biến cũng góp phần nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm, mở ra cơ hội kinh doanh và phát triển kinh tế địa phương.
Hơn nữa, việc tuyên truyền, vận động người dân không chặt phá cây chè và hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, thu hái, chế biến chè đã tạo ra sự đồng thuận cao trong cộng đồng. Những hoạt động này không chỉ bảo vệ và phát triển cây chè Shan mà còn giáo dục, nâng cao nhận thức của người dân về giá trị của loại cây này. Điều này sẽ giúp duy trì và phát huy nguồn tài nguyên quý báu, biến nó thành một phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế và du lịch của huyện.
Cuối cùng, với sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, các cơ quan chuyên môn, doanh nghiệp và người dân, chúng ta có thể hy vọng vào một tương lai tươi sáng cho cây chè Shan cổ thụ tại Si Ma Cai. Sự thành công của các chương trình bảo tồn và phát triển này sẽ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giữ gìn văn hóa và tạo ra những giá trị bền vững cho thế hệ mai sau. Việc bảo tồn và phát triển cây chè Shan cổ thụ không chỉ là nhiệm vụ của hôm nay, mà còn là trách nhiệm của tương lai.