Làn sóng ẩm thực Trung Hoa đổ bộ vào Việt Nam
Sự hiện diện của các thương hiệu F&B Trung Quốc không còn là điều mới lạ, nhưng tốc độ và quy mô mở rộng trong vài năm trở lại đây thực sự đáng kinh ngạc. Điển hình cho làn sóng này là Mixue, thương hiệu trà sữa đã nhanh chóng vươn lên trở thành chuỗi F&B có số lượng cửa hàng lớn nhất thế giới, vượt qua cả những gã khổng lồ như Starbucks hay McDonald’s về mặt số lượng điểm bán. Kể từ khi mở cửa hàng đầu tiên tại Việt Nam vào năm 2018, Mixue đã phát triển thần tốc.
Tính đến tháng 9 năm 2023, thương hiệu này đã có mặt tại 11 quốc gia với hơn 4.000 cửa hàng trên toàn cầu, cho thấy sức hấp dẫn và khả năng nhân rộng mô hình ấn tượng. Đà tăng trưởng này còn được thể hiện qua giá trị cổ phiếu của Mixue, vốn đã tăng gấp đôi kể từ khi niêm yết tại Hồng Kông vào tháng 3 năm 2023. Không chỉ dừng lại ở đồ uống, các chuỗi nhà hàng Trung Quốc cũng ghi dấu ấn mạnh mẽ, với Haidilao là một ví dụ nổi bật trong phân khúc lẩu. Gia nhập thị trường Việt Nam từ năm 2019 tại Thành phố Hồ Chí Minh, Haidilao đã nhanh chóng chinh phục thực khách và mở rộng mạng lưới lên 17 nhà hàng tính đến nay, tập trung chủ yếu ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Việt Nam đã trở thành một trong những thị trường quốc tế quan trọng nhất của Haidilao, lọt vào top 4 thị trường lớn nhất vào năm 2022 và ghi nhận doanh thu ấn tượng, đạt 75,4 triệu USD năm 2022 và tiếp tục tăng lên 78 triệu USD vào năm 2023. Theo báo cáo từ Momentum Works, xu hướng này diễn ra trên khắp Đông Nam Á, với khoảng 60 thương hiệu Trung Quốc như Mixue, Luckin Coffee, Haidilao đã mở hơn 6.100 cửa hàng trong khu vực tính đến cuối năm 2024, con số này tăng gấp ba lần so với năm 2022.
Lý giải sức hút của các thương hiệu F&B Trung Quốc
Sự thành công nhanh chóng của các chuỗi F&B Trung Quốc tại Việt Nam không phải là ngẫu nhiên mà đến từ sự kết hợp của nhiều yếu tố chiến lược. Một trong những yếu tố then chốt tạo nên sức hấp dẫn, đặc biệt với giới trẻ như học sinh, sinh viên, là mức giá cạnh tranh và phù hợp với túi tiền. Các sản phẩm của Mixue thường có giá dao động chỉ từ 30.000 đến 50.000 đồng, trong khi các món ăn phổ biến khác cũng ở mức dễ tiếp cận.
Bên cạnh giá cả, sự đa dạng và sáng tạo trong thực đơn cũng đóng vai trò quan trọng. Các thương hiệu này liên tục giới thiệu những món mới lạ, độc đáo, bắt kịp xu hướng như các loại topping trà sữa phong phú của Mixue hay việc Haidilao điều chỉnh hương vị lẩu để phù hợp hơn với khẩu vị người Việt. Không chỉ tập trung vào sản phẩm, không gian trải nghiệm cũng được đầu tư kỹ lưỡng. Các cửa hàng thường được thiết kế hiện đại, bắt mắt, trở thành địa điểm lý tưởng để giới trẻ tụ tập, gặp gỡ bạn bè và chụp ảnh check-in. Cuối cùng, mô hình nhượng quyền thương mại (franchise) cũng là một đòn bẩy quan trọng, giúp các thương hiệu này nhân rộng quy mô một cách nhanh chóng và hiệu quả, phủ sóng khắp các tỉnh thành lớn tại Việt Nam.
Sự tương phản với áp lực cạnh tranh tại quê nhà
Trái ngược hoàn toàn với sự bùng nổ và thành công tại Việt Nam cũng như thị trường Đông Nam Á, các chuỗi F&B này lại đang đối mặt với một môi trường kinh doanh vô cùng khắc nghiệt ngay tại quê nhà Trung Quốc. Theo tờ South China Morning Post, sức mua yếu đi tại thị trường nội địa cùng với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt đang tạo ra áp lực khổng lồ lên hoạt động của các doanh nghiệp. Báo cáo từ Canyin88 chỉ ra một con số đáng báo động: khoảng 2 triệu nhà hàng tại Trung Quốc đã phải đóng cửa trong năm ngoái do không thể chống chọi với áp lực cạnh tranh.
Ngay cả ngành trà sữa và đồ uống, vốn rất sôi động, cũng không tránh khỏi cuộc chiến giá cả khốc liệt và tình trạng đào thải mạnh mẽ. Dữ liệu từ Canyandata cho thấy một bức tranh ảm đạm trong năm 2024, khi có tới hơn 140.000 cửa hàng trà sữa và đồ uống phải đóng cửa, trong khi số lượng cửa hàng mới mở chỉ đạt 127.700, tức là thị trường đang chứng kiến sự sụt giảm ròng về số lượng điểm bán. Thực tế này cho thấy, dù quy mô thị trường Trung Quốc rất lớn, mức độ cạnh tranh đã trở nên quá tải.
Đông Nam Á: Miền đất hứa cho tăng trưởng
Chính bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và thị trường nội địa có dấu hiệu bão hòa đã thúc đẩy các thương hiệu F&B Trung Quốc mạnh mẽ tìm kiếm cơ hội tăng trưởng ở các thị trường mới nổi, và Đông Nam Á, với Việt Nam là một điểm sáng, nổi lên như một "miền đất hứa". Khu vực này có nhiều lợi thế, như sự gần gũi về địa lý và những nét tương đồng nhất định về văn hóa ẩm thực, giúp các thương hiệu dễ dàng thâm nhập và được chấp nhận hơn.
Theo ông Jianggan Li, CEO của Momentum Works, đây là những yếu tố quan trọng khiến Đông Nam Á trở thành điểm đến lý tưởng. Thêm vào đó, thị trường F&B Đông Nam Á được dự báo có quy mô lên tới 132,9 tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến tăng trưởng 4,6%, mang lại dư địa phát triển hấp dẫn cho các chuỗi đang tìm kiếm động lực tăng trưởng mới bên ngoài Trung Quốc. Việt Nam, với dân số trẻ, năng động và cởi mở với các xu hướng ẩm thực mới, cùng mức chi tiêu cho F&B ngày càng tăng, trở thành một thị trường chiến lược trong kế hoạch mở rộng của các tập đoàn này.
Sự trỗi dậy mạnh mẽ của các chuỗi trà sữa và đồ ăn Trung Quốc không còn là một trào lưu nhất thời mà đã trở thành một phần không thể tách rời của bức tranh F&B tại Việt Nam. Sự kết hợp giữa chiến lược giá thông minh, sự đổi mới liên tục trong sản phẩm, đầu tư vào không gian trải nghiệm và mô hình nhượng quyền hiệu quả đã giúp các thương hiệu này nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần và tạo dựng được chỗ đứng vững chắc.
Trong bối cảnh thị trường nội địa Trung Quốc ngày càng trở nên chật chội, Việt Nam và khu vực Đông Nam Á sẽ tiếp tục là điểm đến chiến lược, hứa hẹn sự xuất hiện của nhiều thương hiệu mới và sự cạnh tranh ngày càng sôi động hơn trong tương lai. Điều này mang đến nhiều lựa chọn phong phú hơn cho người tiêu dùng Việt, đồng thời cũng đặt ra thách thức cho các thương hiệu nội địa trong việc giữ vững và phát triển thị phần của mình.
Bảo An