Cuộc cạnh tranh ngày càng trở nên khốc liệt, các xu hướng và khẩu vị của người tiêu dùng thay đổi liên tục, và hệ quả tất yếu là nhiều thương hiệu, kể cả những cái tên từng rất nổi tiếng và quen thuộc, đã không thể trụ vững và buộc phải rời khỏi cuộc chơi. Đây không còn là một "mảnh đất màu mỡ" dễ khai phá cho tất cả mọi người, mà đã trở thành một "chiến trường" thực sự, nơi chỉ những thương hiệu có chiến lược bài bản, khả năng thích ứng cao và tạo dựng được sự khác biệt mới có thể tồn tại và phát triển bền vững.
Thị trường trà sữa Việt Nam: Từ "cơn sốt" bùng nổ của các thương hiệu ngoại đến giai đoạn sàng lọc khốc liệt
Nhìn lại lịch sử phát triển của ngành trà sữa tại Việt Nam, có thể thấy rõ những làn sóng du nhập mạnh mẽ từ các thương hiệu quốc tế. Ban đầu, các thương hiệu trà sữa đến từ Đài Loan (Trung Quốc) như Gong Cha, Ding Tea hay Koi Thé đã lần lượt đổ bộ vào thị trường, mang theo một phong cách uống trà hoàn toàn mới lạ và nhanh chóng tạo nên một "cơn sốt" thực sự trong cộng đồng giới trẻ Việt Nam. Thành công của những thương hiệu tiên phong này đã mở ra cơ hội và thu hút hàng loạt các thương hiệu khác từ khắp nơi trên thế giới tham gia vào thị trường đầy tiềm năng này.
Giữa rất nhiều thương hiệu đến từ xứ Đài, người tiêu dùng Việt còn được làm quen với một vài thương hiệu mang phong cách đặc trưng của Hong Kong như Mr Good Tea hay Royal Tea, các thương hiệu đến từ Hàn Quốc như Amasvin hay Uni House, những chuỗi trà mang hương vị Thái Lan như Chamichi hay Chapayom, và cả thương hiệu Tealive đến từ Malaysia. Song song với làn sóng ngoại nhập đó, các doanh nghiệp trong nước cũng nhanh chóng nắm bắt cơ hội, cho ra đời nhiều thương hiệu trà sữa thuần Việt, có thể kể đến những cái tên như Hot&Cold, Bobapop, Toco Toco, Phúc Long, Yu Tang, Hoa Hướng Dương, Cuộc Sống Dễ Dàng (Easy Life), Alo Trà, hay -18 độ C. Sự tham gia của hàng loạt các thương hiệu lớn nhỏ này đã tạo nên một thị trường vô cùng sôi động nhưng cũng đồng thời đẩy mức độ cạnh tranh lên rất cao.
Phân khúc thị trường trà sữa hiện tại: Cuộc chiến đang diễn ra ở ba "chiến tuyến" chính
Hiện nay, thị trường trà sữa tại Việt Nam có thể được chia thành ba nhóm thương hiệu chính, mỗi nhóm có một chiến lược định vị và tệp khách hàng mục tiêu riêng biệt. Nhóm thứ nhất là các thương hiệu thuộc phân khúc cao cấp, bao gồm những cái tên nổi bật như Gong Cha, Koi Thé, The Alley hay đặc biệt là Tiger Sugar - thương hiệu đã từng tạo nên một cơn sốt toàn cầu với món trà sữa đường nâu trứ danh. Đặc điểm chung của các thương hiệu này là thường đặt cửa hàng ở những vị trí đắc địa, sang trọng tại các trung tâm thương mại lớn hoặc các con phố sầm uất ở những thành phố lớn. Họ tập trung vào việc xây dựng một hình ảnh thương hiệu cao cấp, mang đến những trải nghiệm không gian và dịch vụ chất lượng, với mức giá sản phẩm thường dao động từ 45.000 đến 70.000 đồng một ly.
Nhóm thứ hai là các thương hiệu trong nước mạnh, đã xây dựng được một vị thế vững chắc trên thị trường, có thể kể đến TocoToco, Phúc Long, Chago, hay Phê La. Đây là những thương hiệu đã thành công trong việc xây dựng được một hệ thống cửa hàng rộng khắp trên cả nước, không chỉ tập trung ở các thành phố lớn mà còn vươn ra nhiều tỉnh thành khác. Chiến lược giá của nhóm này thường có tính cạnh tranh cao hơn so với nhóm cao cấp, dao động từ 30.000 đến 50.000 đồng một ly, phù hợp với túi tiền của đông đảo người tiêu dùng hơn. Đặc biệt, một số thương hiệu như Phúc Long đã khẳng định được vị thế riêng của mình với mô hình kinh doanh kết hợp độc đáo giữa trà sữa, trà truyền thống và cà phê, tạo nên một không gian trải nghiệm khác biệt và thu hút được một lượng lớn khách hàng trung thành.
Nhóm thứ ba, và cũng là nhóm chiếm số lượng đông đảo nhất, là các thương hiệu thuộc phân khúc bình dân và các cửa hàng trà sữa độc lập, không theo chuỗi. Với mức giá rất phải chăng, thường chỉ từ 20.000 đến 35.000 đồng một ly, nhóm này có lợi thế lớn trong việc tiếp cận đối tượng khách hàng là học sinh, sinh viên và những người có thu nhập không quá cao. Mặc dù không có lợi thế về thương hiệu và các chiến dịch marketing rầm rộ như hai nhóm trên, nhưng những cửa hàng này lại chiếm ưu thế ở các khu vực ngoại thành và các tỉnh lẻ nhờ khả năng thích nghi nhanh chóng với thị hiếu và khẩu vị của người dân địa phương, cùng với chi phí vận hành thấp hơn.
Làn sóng đóng cửa hàng loạt: Khi những cái tên quen thuộc một thời dần lùi vào dĩ vãng
Sự cạnh tranh khốc liệt và sự phân hóa mạnh mẽ của thị trường đã dẫn đến một hệ quả tất yếu: rất nhiều cái tên trong số các thương hiệu trà sữa từng xuất hiện đã dần biến mất khỏi thị trường. Ten Ren, một thương hiệu trà sữa cao cấp từ Đài Loan, từng được xem là một thử nghiệm đầy tham vọng của The Coffee House, nhưng họ đã phải nhanh chóng đóng cửa toàn bộ dự án này chỉ sau một thời gian ngắn hoạt động không như kỳ vọng. Những cái tên khác như Chatime hay Xing Cha cũng đã rút lui khỏi thị trường từ khá lâu. Gần đây nhất, thương hiệu Comebuy cũng vừa chính thức thông báo đóng cửa sau 8 năm hiện diện tại Việt Nam. Nhiều thương hiệu khác như R&B, Yuan Cha hay Coco Tea, Chachago cũng chỉ còn lại rất ít cửa hàng và hoạt động một cách lặng lẽ.
Theo phân tích của iPOS.vn, việc nhiều thương hiệu phải đóng cửa hoặc giảm số lượng cửa hàng trong thời gian gần đây là một minh chứng rõ ràng cho thấy thị trường trà sữa Việt Nam đang thực sự bước sang một giai đoạn mới, đó là giai đoạn sàng lọc. Trong giai đoạn này, sự bùng nổ về số lượng không còn là yếu tố quyết định sự thành công. Thay vào đó, các thương hiệu muốn tồn tại và phát triển bền vững phải tập trung vào việc tối ưu hóa mô hình vận hành để đảm bảo hiệu quả kinh doanh, đồng thời phải không ngừng tìm kiếm sự khác biệt thông qua việc cá nhân hóa trải nghiệm của khách hàng và xây dựng một dấu ấn thương hiệu mạnh mẽ, độc đáo và khó có thể sao chép. Cuộc chơi giờ đây không còn dành cho những người chỉ biết chạy theo trào lưu một cách hời hợt, mà đòi hỏi một chiến lược dài hạn, sự đầu tư bài bản và sự thấu hiểu sâu sắc thị trường.
Hướng đi cho tương lai của thị trường trà sữa Việt Nam: Thị trường sẽ đi về đâu và ai sẽ là người chiến thắng?
Nhìn lại hành trình đã qua, có thể thấy thị trường trà sữa tại Việt Nam đã có một sự trưởng thành đáng kể. Giai đoạn "cơn sốt" ban đầu, khi mọi thương hiệu mới mở ra đều có thể dễ dàng thu hút khách hàng, đã qua đi. Người tiêu dùng ngày nay đã có nhiều kinh nghiệm hơn, sành sỏi hơn và cũng khó tính hơn trong việc lựa chọn. Họ không chỉ tìm kiếm một ly trà sữa ngon mà còn mong muốn một trải nghiệm toàn diện, từ không gian quán, chất lượng dịch vụ đến câu chuyện và giá trị mà thương hiệu mang lại.
Tương lai của ngành trà sữa sẽ thuộc về những thương hiệu có khả năng xây dựng được một định vị rõ ràng trong tâm trí khách hàng, thấu hiểu sâu sắc nhu cầu của tệp khách hàng mục tiêu mà mình hướng đến, và quan trọng nhất là phải liên tục đổi mới, sáng tạo để mang đến những sản phẩm và trải nghiệm độc đáo, khác biệt. Cuộc cạnh tranh sẽ không chỉ còn là cuộc chiến về giá cả hay quy mô, mà sẽ là cuộc chiến về sự sáng tạo, về chất lượng và về khả năng tạo dựng mối liên kết cảm xúc bền chặt với người tiêu dùng.
Thị trường có thể sẽ không còn chỗ cho quá nhiều thương hiệu na ná nhau, thay vào đó sẽ là sự phân hóa rõ rệt hơn với sự thống trị của một số ít những thương hiệu thực sự mạnh, có bản sắc riêng và được vận hành một cách chuyên nghiệp. Sự sàng lọc khắc nghiệt này, dù có thể mang đến sự tiếc nuối cho sự ra đi của những cái tên quen thuộc, nhưng cũng là một quy luật tất yếu để thị trường phát triển một cách lành mạnh và bền vững hơn trong tương lai.
Bảo Anh