Tìm hiểu về nguồn gốc trà đạo
"Trà đạo" là một hoạt động thưởng thức trà ngon và cùng trao đổi về các vấn đề trong cuộc sống. Trà đạo đã vượt qua khái niệm thưởng thức trà thông thường và trở thành một nghệ thuật thâm sâu với tinh thần triết lý và nhân văn.
Trà đạo được cho là bắt nguồn từ Nhật Bản vào cuối thế kỷ 12, khi nhà sư Eisai sang Trung Quốc học đạo. Từ đó, đã trở thành một nét văn hóa truyền thống không thể thiếu trong xã hội Nhật Bản và được truyền bá rộng rãi trên toàn thế giới.
Với sự phổ biến của văn hóa trà trên toàn thế giới, trà đạo đã trở thành một trào lưu thời thượng được nhiều người tham gia hưởng ứng. Tuy nhiên, lại mang những nét khác biệt riêng tùy theo quốc gia và mang dấu ấn của văn hóa truyền thống đặc trưng. Điều này cho thấy sự thanh cao và tinh tế của nền văn minh trà đạo, xuất hiện ở bất cứ nơi nào trà được thưởng thức.
Các nước có nền văn hóa về trà lâu đời, độc đáo
Cùng với Nhật Bản, các quốc gia khác như Trung Quốc, Việt Nam và Hàn Quốc cũng có nền văn hóa trà đạo lâu đời và đặc trưng riêng không thể nhầm lẫn. Hãy cùng khám phá nghệ thuật trà của những quốc gia này nhé!
Tìm hiểu về trà đạo Việt Nam
Theo các tài liệu lịch sử, nền văn hóa trà đạo của Việt Nam bắt nguồn từ chè Nguyên, một loại trà thượng phẩm được phát minh trong thời kỳ nhà Lê, chỉ dành riêng cho những tầng lớp vua chúa và quý tộc. Đỉnh cao của nghệ thuật này đến vào thời nhà Nguyễn và sau đó được lan truyền rộng rãi trong mọi tầng lớp nhân dân. Đối với người dân Việt Nam, việc tìm hiểu về trà đạo không chỉ là để tăng cường mối quan hệ giữa con người mà còn là biểu tượng của văn hóa ứng xử kính trên nhường dưới, đề cao lễ nghĩa và phép tắc trong cuộc sống hàng ngày.
Một trong những điểm nổi bật và đặc sắc của nền văn hóa trà đạo Việt Nam là nghệ thuật pha trà. Người thưởng thức trà phải biết cách sử dụng các dụng cụ pha trà, đồng thời kiểm soát được nhiệt độ và nguồn nước, để giữ nguyên hương vị độc đáo của trà. Ngoài ra, việc sử dụng các loại trà thượng hạng cũng là một yếu tố quan trọng, góp phần tạo nên sức hấp dẫn của nền văn hóa trà đạo Việt Nam.
Đối với bộ dụng cụ pha trà của người Việt Nam, chúng khá đơn giản và không quá phức tạp như các nước láng giềng. Một bộ dụng cụ pha trà đầy đủ thường bao gồm: ấm trà, chén trà, khay, kỷ và hỏa lò. Những dụng cụ này chủ yếu được làm từ đất sét, thủy tinh hoặc kim loại. Một buổi thưởng trà hoàn hảo của người Việt Nam phải có ánh nến ấm áp, hương thơm của trầm và hoa tươi dịu nhẹ. Nhìn chung, nền văn hóa trà đạo Việt Nam không quá cầu kỳ và không bị ràng buộc bởi nhiều quy chuẩn về hình thức và cách thức, miễn sao những người tham gia có thể tận hưởng được hương vị độc đáo của trà và đắm mình trong những câu chuyện đời thường.
Tìm hiểu về trà đạo Trung Quốc
Trung Quốc cũng là một trong những quốc gia có nền văn hóa thưởng trà lâu đời nhất trên thế giới. Với lợi thế là đất nước sản xuất trà, người dân Trung Quốc đã dành nhiều công sức để nghiên cứu, biến trà từ một sản phẩm nội địa trở thành một loại đồ uống nổi tiếng trên toàn thế giới. Đặc biệt, Trung Quốc còn sở hữu vô số loại trà quý hiếm với hương vị độc đáo, tạo điều kiện thuận lợi cho nền văn hóa trà phát triển và lan rộng. Bên cạnh hương vị thơm ngon, trà đạo Trung Quốc rất chú trọng đến khía cạnh "mỹ". Mọi quy trình chọn lựa và pha chế trà đều phải được kiểm soát kỹ lưỡng. Tất cả các nguyên liệu từ ấm, trà, nước cho đến cách pha trà đều phải phối hợp hài hòa với nhau, tạo ra một tổng thể đẹp mắt và ấn tượng. Ngoài ra, nghệ thuật pha trà Kungfu của Trung Quốc còn rất nổi tiếng với sự tinh tế và thanh cao.
Một bộ trà cụ cơ bản cho người Trung Quốc bao gồm: bàn trà, ấm trà, chén tống, chén trà, ống ngửi, thông ấm, thẻ múc trà, kẹp chén, gạt trà, phễu và phễu lọc. Vì người Trung Quốc đề cao khía cạnh "mỹ" và hương vị của trà, các yêu cầu cho trà cụ thường được đánh giá rất khắt khe. Pha và thưởng trà tương ứng với bộ trà cụ trên cũng khá phức tạp với nhiều bước và công đoạn khác nhau. Đầu tiên, người uống sẽ đặt chén trà lên ống ngửi, sau đó lật ngược để nước trà chảy từ ống vào chén, mang theo toàn bộ hương thơm tinh tế của trà. Tiếp theo, họ sẽ dùng hai tay kẹp giữ chén trà và ống ngửi, đưa chén sát vào mũi để từ từ lăn chén và cảm nhận được hương vị trà khe khẽ. Người uống chỉ sử dụng ba ngón tay để kẹp chén trà, tạo thành thế "tam long giá ngọc" đặc biệt và tinh tế.
Tìm hiểu về trà đạo Nhật Bản
Trà của Nhật Bản có hương vị đặc trưng umami và nghệ thuật pha trà tinh tế. Mặc dù Nhật Bản được biết đến như quê hương của trà đạo, nhưng ít người biết rằng văn hóa thưởng trà của họ cũng bị ảnh hưởng bởi Trung Quốc láng giềng. Tuy nhiên, trà đạo Nhật Bản lại tạo ra ấn tượng mạnh với người thưởng thức nhờ sự tỉ mỉ, chỉn chu và hương vị đậm đà khác biệt của xứ sở hoa anh đào.
Hai điểm nổi bật nhất của trà đạo Nhật Bản là hương vị umami độc đáo và nghệ thuật pha trà hiếm có và khó tìm. Với người Nhật, trà đạo là phương thức giúp con người thanh lọc tâm hồn, loại bỏ những điều không may thông qua việc hòa mình với thiên nhiên tươi mát. Bốn nguyên tắc cơ bản của trà đạo Nhật Bản là: hòa – kính - thanh – tịch, kèm theo những chuẩn mực nhất quán về không gian, nước pha, quy cách thực hiện và lễ nghi khi thưởng thức.
Bộ dụng cụ pha trà của người Nhật bao gồm: kama - nồi nấu nước, furo - bếp đun nước, hishaku - gáo tre múc nước, mizusashi - hũ đựng nước để rửa bát trà hoặc châm thêm nước, kensui - hũ đổ nước dư từ bát trà, usuki - bát trà và chawan - bát trà. Tương tự, cách thưởng trà của người Nhật cũng được đánh giá cao bởi sự tỉ mỉ và công phu. Đầu tiên, người uống trà sẽ lấy bát trà bằng tay phải, sau đó đặt trên lòng bàn tay trái. Tiếp theo, xoay bát trà 3 vòng theo chiều kim đồng hồ bằng tay phải. Sau khi uống, người thưởng trà sẽ nhanh chóng dùng tay phải lau miệng bát trà trước khi xoay bát trà ngược chiều kim đồng hồ và trả lại cho chủ trà.
Tìm hiểu về trà đạo Hàn Quốc
Trà đạo của Hàn Quốc có nét phóng khoáng hơn so với Trung Quốc và Nhật Bản, với điểm nổi bật là vị trà thơm ngon cùng với cách pha trà độc đáo. Mặc dù văn hóa thưởng trà của Hàn Quốc phát triển sau, nhưng nó vẫn giữ được những tinh hoa dân giã và thoát ra khỏi những ước lệ và ràng buộc khắt khe tồn tại từ trước đến nay.
Bộ dụng cụ pha trà của người Hàn Quốc tương đối đơn giản, bao gồm: ấm trà, chén trà, dĩa lót chén, đồ chuyền nước (đưa nước nóng vào ấm trà), hũ đựng trà và thẻ đong trà. Các vật dụng được làm từ dòng gốm Hagi với lớp tráng men dày và chất lượng, kiểu dáng và màu sắc đều tinh tế. Khi thưởng trà, khách ngồi cách xa bàn và chủ nhà sẽ rót trà vào tách, để trong khay gỗ và mang đến từng người một. Mỗi khách chỉ được thưởng thức tối đa 2 lượt trà trong suốt buổi trà đạo. Khi rót trà, tách của khách sẽ được đặt bên tay trái, chén của chủ thì nằm bên tay phải. Nước trà phải được rót theo thứ tự khách trước - chủ sau. Khách mời không được nâng chén trước khi chủ nhà làm điều đó.
Trong lúc thưởng trà, mọi người sử dụng một tay để bưng chén trà, tay còn lại che kín mặt chén, lòng bàn tay hướng vào bên trong rồi từ từ nâng chén lên sát mũi để cảm nhận hương trà lan tỏa. Tất cả mọi người phải uống trà thật chậm rãi, hớp từng ngụm nhỏ và không để phát ra tiếng kêu. Nếu trong buổi tiệc trà có sự tham gia của người lớn tuổi, mọi người sẽ quay mặt sang một bên, cử chỉ nhẹ nhàng và đề cao sự kín đáo.
Bảo An