Trà Mạn Hảo: Hành trình từ Đại Việt đến nét đặc trưng văn hóa trà Việt Nam

Từ ngàn đời nay, trà không chỉ là thức uống quen thuộc trong đời sống người Việt mà còn là biểu tượng văn hóa sâu sắc, chứa đựng triết lý sống và tinh thần dân tộc. Trong số những loại trà nổi bật, trà Mạn Hảo mang một giá trị đặc biệt, gắn liền với lịch sử và thiên nhiên kỳ vĩ của vùng Tây Bắc Việt Nam.

Dấu ấn lịch sử của trà Mạn Hảo

Trà Mạn Hảo bắt nguồn từ một vùng đất từng thuộc lãnh thổ Đại Việt, nổi danh với những cây trà Shan tuyết cổ thụ mọc giữa mây trời vùng Tây Bắc. Sau Hiệp ước Pháp – Thanh năm 1885, địa danh Mạn Hảo trở thành một phần của tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Tuy nhiên, loại trà quý giá này vẫn giữ được chỗ đứng trong ký ức người Việt và tiếp tục được yêu mến qua nhiều thế hệ.

Vào thời kỳ hoàng kim, trà Mạn Hảo là một sản phẩm biểu tượng của vùng Tây Bắc, được giới thượng lưu và thương gia đánh giá cao. Tên gọi "trà Mạn" trở thành chuẩn mực cho chất lượng và sự tinh túy của thiên nhiên.

Hương vị và phương pháp chế biến truyền thống

Trà Mạn Hảo được chế biến từ những búp trà Shan tuyết cổ thụ, nổi bật với lớp lông tơ trắng bạc, tượng trưng cho sự thuần khiết và quý giá. Quá trình thu hái được thực hiện cẩn thận vào những ngày cây trà đẫm sương mù, nhằm giữ trọn hương vị đặc trưng.

Trà mang một hương thơm phức hợp, hòa quyện giữa mùi đất tự nhiên, hương thảo mộc thanh khiết, và chút khói nhẹ. Qua thời gian ủ, trà còn phảng phất mùi trái cây chín, tạo nên tầng hương phong phú. Nước trà có màu hổ phách trong sáng, vừa thanh tao vừa mạnh mẽ, phản ánh sức sống mãnh liệt của núi rừng.

Vị trà đặc trưng bởi chút đắng nhẹ ban đầu, sau đó là vị ngọt hậu đậm đà kéo dài, càng để lâu càng trở nên mượt mà và sâu lắng. Đây chính là điểm khác biệt tạo nên sự yêu thích của người sành trà.

Quy trình chế biến thủ công công phu là yếu tố then chốt. Lá trà được hấp chín trong chõ gỗ để bảo toàn hương vị, sau đó ép thành bánh tròn và ủ trong chum kín với lớp lá chuối khô. Quá trình lên men kéo dài từ 3 đến 4 năm giúp trà mất đi vị chát ban đầu, thay vào đó là hương vị dịu nhẹ và cấu trúc lá trà xốp, mỏng như giấy bản.

Khôi phục và phát triển dòng trà cổ Mạn Hảo

Trà từ lâu đã vượt qua ranh giới của một thức uống đơn thuần, trở thành biểu tượng văn hóa đậm chất Việt Nam, gắn liền với triết lý sống và tinh thần dân tộc. Trong đó, trà Mạn Hảo – một loại trà quý từ những cây trà Shan tuyết cổ thụ vùng Tây Bắc – từng là niềm tự hào của người Việt, nhưng đã dần mai một từ giữa thế kỷ 20, để lại nỗi hoài niệm sâu sắc. Những năm gần đây, với sự nỗ lực của các cá nhân và tổ chức, trà Mạn Hảo đã hồi sinh mạnh mẽ, khẳng định vị thế không chỉ trong nước mà còn trên thị trường quốc tế, như một minh chứng cho sức sống trường tồn của văn hóa Việt.

Hành trình khôi phục trà Mạn Hảo là câu chuyện về đam mê và quyết tâm. Cô chủThanh Tâm, chủ Tổng công ty Trà Linh Dương, đã vượt qua vô vàn thách thức để cùng các nghệ nhân nghiên cứu và tái hiện hương vị độc đáo của loại hồng trà danh tiếng này. Trà Mạn Hảo được cô phục chế mang đậm dấu ấn vùng Tây Bắc xưa: vị ngọt lưu giữ dài lâu nơi cổ họng, sắc nước hổ phách rực rỡ, và hương thơm quyến rũ mê hoặc lòng người.

Một trong những cột mốc đáng chú ý trong hành trình này là nỗ lực của Công ty Cổ phần Trà Bách Shan tại Hà Giang, dẫn dắt bởi giám đốc Trần Lê Trung. Với niềm đam mê sâu sắc dành cho cây chè, anh đã dành nhiều năm nghiên cứu, tìm đến vùng Vân Nam học hỏi kỹ thuật từ các nghệ nhân nổi tiếng, đồng thời kết hợp với tri thức truyền thống của người Dao. Từ những búp trà Shan tuyết cổ thụ mọc ở độ cao từ 800–2.000 mét, Công ty Bách Shan đã sản xuất ra các sản phẩm trà đạt chất lượng quốc tế, vừa giữ được nét đặc trưng Việt Nam, vừa sánh ngang với các dòng trà danh tiếng toàn cầu.

Ngày nay, các sản phẩm như Mạn Hảo ống lam, Bạch hồng Shan, và Bạch mao trà không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn vươn xa đến những thị trường khó tính như Hồng Kông, Đài Loan, và các nước phương Tây. Sự hồi sinh của trà Mạn Hảo không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn là cầu nối văn hóa, lan tỏa giá trị lịch sử và tâm hồn Việt Nam đến bạn bè quốc tế.

Giá trị văn hóa và kinh tế của trà Mạn Hảo

Việc khôi phục thành công dòng trà Mạn Hảo không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn đóng góp vào việc bảo tồn văn hóa trà Việt. Trà Mạn Hảo được xem là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, là niềm tự hào về sự tinh tế và sáng tạo của người Việt.

Nhờ sự đầu tư bài bản về kỹ thuật và công nghệ, các vùng chè cổ thụ như Vị Xuyên, Hoàng Su Phì không chỉ được bảo tồn mà còn phát triển mạnh mẽ. Điều này giúp tạo thêm công ăn việc làm, nâng cao đời sống người dân địa phương và xây dựng thương hiệu trà Việt trên thị trường quốc tế.

Trà Mạn Hảo không chỉ là một loại thức uống, mà còn là biểu tượng của lịch sử, văn hóa và sự kết hợp giữa con người và thiên nhiên. Từng tách trà là minh chứng sống động cho tinh thần lao động bền bỉ, tình yêu đất nước và niềm tự hào dân tộc. Sự hồi sinh và phát triển của trà Mạn Hảo đã mở ra cơ hội lớn để Việt Nam ghi dấu ấn đậm nét trong bản đồ trà thế giới.