Tết Nguyên đán ngày lễ lớn nhất của người Việt là dịp để mỗi gia đình sum họp, tôn vinh giá trị truyền thống và gửi gắm ước vọng vào một năm mới an lành, thịnh vượng. Trong không gian ấy, trà và mâm ngũ quả không chỉ là hai thành phần trang trí mà còn mang ý nghĩa sâu sắc, là hồn cốt của văn hóa Tết Việt.
Tết Nguyên đán ngày lễ lớn nhất của người Việt là dịp để mỗi gia đình sum họp, tôn vinh giá trị truyền thống và gửi gắm ước vọng vào một năm mới an lành, thịnh vượng. Ảnh minh họa
Mâm ngũ quả, xuất hiện trên bàn thờ tổ tiên mỗi dịp Tết, là biểu tượng của sự kính trọng và lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên. Theo phong tục, mâm ngũ quả thường bao gồm năm loại trái cây khác nhau, mỗi loại tượng trưng cho một ước nguyện: phúc (hạnh phúc), lộc (phú quý), thọ (sống lâu), khang (sức khỏe), và ninh (bình an).
Cách bày biện và lựa chọn loại trái cây trên mâm ngũ quả còn mang đậm dấu ấn văn hóa vùng miền. Nếu ở miền Bắc, người ta thường chọn chuối, bưởi, hồng, quýt và đào để tạo hình dáng hài hòa, thì người miền Nam ưu ái các loại trái cây mang tên gợi nhớ sự sung túc như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung ẩn dụ cho câu chúc "cầu vừa đủ xài sung."
Nếu mâm ngũ quả là lời chúc gửi đến tổ tiên, thì trà là cầu nối giữa con người. Từ bao đời nay, chén trà ngày Tết là trung tâm của những cuộc trò chuyện thân tình. Trà không chỉ là thức uống, mà còn mang ý nghĩa biểu trưng cho sự thanh cao, tinh túy của đất trời.
Người Việt thường chuẩn bị các loại trà đặc biệt cho dịp Tết, như trà sen thanh khiết, trà xanh tươi mát hay trà hoa cúc dịu nhẹ. Mỗi loại trà đều mang trong mình một thông điệp riêng: trà sen tượng trưng cho sự yên bình, trà xanh gợi ý chí bền bỉ, còn trà hoa cúc là lời chúc thịnh vượng và sức khỏe. Khi cả gia đình quây quần bên ấm trà nóng, nhâm nhi vị ngọt dịu của bánh mứt, mọi khoảng cách như được xóa nhòa, chỉ còn lại sự ấm áp và gắn kết.
Sự hiện diện của trà và mâm ngũ quả trong không gian Tết không chỉ làm đẹp thêm bàn thờ gia tiên hay mâm cỗ đầu năm, mà còn là sự giao thoa giữa tinh thần và vật chất. Trà mang tính thanh lọc, giúp con người cảm nhận sự nhẹ nhàng và an yên; trong khi đó, mâm ngũ quả tượng trưng cho sự đủ đầy và sung túc.
Hai biểu tượng này không chỉ phản ánh triết lý sống hài hòa giữa con người và thiên nhiên, mà còn là lời nhắc nhở về lòng hiếu kính, sự trân trọng giá trị truyền thống và khát vọng hướng đến một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Trong nhịp sống hiện đại, khi nhiều phong tục cổ truyền dần phai nhạt, trà và mâm ngũ quả vẫn giữ nguyên giá trị bền vững, là sợi dây kết nối thế hệ và bảo tồn văn hóa Việt. Bước vào năm mới, bên tách trà thơm và mâm ngũ quả đầy sắc màu, mỗi người không chỉ cảm nhận được hương vị của ngày xuân, mà còn thấm thía sâu sắc ý nghĩa của tình thân, tình đất và tình người.
Tết không chỉ là thời gian nghỉ ngơi, mà còn là dịp để chúng ta trân trọng những giá trị cốt lõi đã gắn bó với đời sống người Việt qua bao thế hệ. Hãy cùng nâng chén trà, ngắm nhìn mâm ngũ quả, để cảm nhận một mùa xuân trọn vẹn trong hồn cốt Tết Việt.