Theo thống kê của Cơ quan quản lý Ngoại thương Đài Loan (BOFT), năm ngoái Đài Loan đã nhập hơn 33.000 tấn chè từ hơn 30 đối tác trên toàn thế giới. Tổng kim ngạch nhập khẩu chè của nền kinh tế này đạt 87,8 triệu USD tăng 8,58% về lượng và tăng 13,39% về kim ngạch so với năm 2020.
Việt Nam tiếp tục là đối tác cung ứng mặt hàng chè vào Đài Loan nhiều nhất trong năm 2021 với 18.330 tấn, đạt 28,91 triệu USD, tăng 7,1% về lượng và 7,47% về giá trị so với năm 2020. Số lượng này chiếm tỷ trọng 55,23% thị phần nhập khẩu vào Đài Loan.
Trong 2 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu chè Việt Nam đạt 2.000 tấn, trị giá 3 triệu USD, tăng 3,5% về lượng và tăng 0,9% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021. Hiện, sản phẩm chè của Việt Nam cũng đã được xuất khẩu tới hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó, Pakistan, Đài Loan, Nga, Indonesia, Trung Quốc đại lục là 5 thị trường trọng điểm của trà Việt.
Chè đen và chè xanh là 2 loại chè được nhập khẩu chính vào thị trường Đài Loan trong 2 tháng đầu năm 2022. Trong đó, nhập khẩu chè đen đạt 3.170 tấn, trị giá 8 triệu USD, giảm 8% về lượng và giảm 13,1% về trị giá so với năm 2021. Mức giá chè đen nhập khẩu bình quân trong 2 tháng đầu năm 2022, đạt 2.522,4 USD/tấn, giảm 5,5% so với cùng kỳ năm 2021.
Hiện nay, đối thủ cạnh tranh chính mặt hàng chè của Việt Nam tại Đài Loan là Sri Lanka (tỷ trọng chiếm 15,43% thị phần); Ấn Độ (10,28%); Indonesia (6,46%) và Trung Quốc (4,79%)... Đài Loan đang tăng nhập khẩu sản phẩm chè đen từ Việt Nam trong 2 tháng đầu năm 2022, trong khi đó giảm nhập khẩu từ Ấn Độ và Sri Lanka.
Song, trong 3 năm gần đây, tỷ trọng chè Việt Nam tại thị trường Đài Loan giảm, chỉ còn chiếm 56%, trước đó vào năm 2014 -2015, tỷ trọng chiếm gần 70% tổng lượng nhập khẩu chè của Đài Loan. Nguyên nhân thị phần giảm là do ảnh hưởng của dịch bệnh 3 năm liên tiếp làm cho hoạt động xuất khẩu gặp khó khăn. Mặt khác, Đài Loan ngày càng khắt khe hơn trong kiểm soát hàng hóa, trong đó nâng tiêu chuẩn về chè . Điều này làm giảm lượng chè Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Đài Loan. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp Việt đã không đạt được ngưỡng tồn dư của thuốc bảo vệ thực vật.
Tại phiên tư vấn xuất khẩu sản phẩm chè và cà phê sang thị trường Đài Loan và Hong Kong tuần trước, bà Nguyễn Thu Thủy - Phó giám đốc Trung tâm Hỗ trợ xuất khẩu (Bộ Công Thương), đánh giá nếu Việt Nam nâng cao chất lượng trà, năm nay xuất khẩu sản phẩm này sang các thị trường trên có thể tăng mạnh.
Cùng với đó là do các chính sách hướng Nam mới của Đài Loan. Từ năm 1993, Đài Loan – Việt Nam chính thức thiết lập Văn phòng Kinh tế - văn hóa đại diện ở mỗi bên, lượng đầu tư của Đài Loan sang Việt Nam khá nhiều. Một trong lĩnh vực đầu tư mạnh về nông nghiệp chính là doanh nhân Đài Loan đã đem giống trà như trà ô long, … về trồng tại Việt Nam.
Tuy Việt Nam là thị trường cung cấp chè chính cho Đài Loan, với lượng xuất khẩu tương đối lớn, nhưng giá trị lại khá thấp. Bởi chè Việt Nam nhập vào Đài Loan chủ yếu dùng trong chế biến thực phẩm có sử dụng nguyên liệu chè như trà sữa, bột matcha (trà xay)... Vì vậy, chè Việt Nam nhập vào Đài Loan thường được đóng bao lớn, loại trên 3kg/bao. Trong khi đó, chè từ nhiều nước khác như Nhật Bản, Sri Lanka… nhập vào Đài Loan chủ yếu được đóng túi nhỏ, đóng hộp, bày bán tại các cửa hàng chuyên bán trà, để bán cho người tiêu dùng Đài Loan mua về pha chè uống hàng ngày hoặc làm quà tặng nhau. Để khắc phục điều này, doanh nghiệp chè Việt Nam cần có sự đột phá trong thời gian tới. Bên cạnh việc đa dạng hóa thị trường, cần đa dạng hóa các sản phẩm chè. Ngoài các loại trà hiện nay, nên xem xét đầu tư sản xuất các loại khác như trà túi, trà cốc..
Ngoài ra, theo quy định của Đài Loan, sản phẩm chè nhập khẩu vào thị trường này phải tuân thủ "quy định về kiểm tra thực phẩm và sản phẩm liên quan nhập khẩu". Nhà nhập khẩu phải đăng ký kiểm tra với Cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Đài Loan (FDA), trong đó, một số sản phẩm quy định cấm nhập khẩu các mặt hàng có xuất xứ từ Trung Quốc đại lục.
Theo biểu thuế nhập khẩu của Đài Loan, thuế quan nhập khẩu chè xuất xứ Việt Nam có mức từ 17% đến 22% hoặc 25% tùy loại. Đặc biệt, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, dư lượng Fipronil cho phép còn 0,002ppm thay vì 0,005ppm (năm 2014).
Bảo Anh