Tham dự toạ đàm có bà Trịnh Thị Hương - Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp - Bộ Kế hoạch và Đầu tư; bà Nguyễn Khánh Cẩm Châu - Trưởng Nhóm tăng trưởng kinh tế, Cố vấn Gắn kết khu vực tư nhân của USAID/Việt Nam; TS Phùng Hà - Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam; TS Nguyễn Trí Ngọc - Phó Chủ tịch Tổng Hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam; TS Nguyễn Thu Hằng - Phó Giám đốc Trung tâm Ươm tạo và Sáng tạo FTU - Trường Đại học Ngoại thương; ông Nguyễn Đình Cư - Phó Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam.
Tọa đàm được tổ chức nhằm cung cấp các phân tích về ảnh hưởng của việc áp dụng thuế suất thuế giá trị gia tăng (GTGT - VAT) 5% đến ngành phân bón; hướng đến phục vụ thông tin cho đại biểu Quốc hội khai mạc Kỳ họp Quốc hội thứ 8, Quốc hội khóa XV vào ngày 21/10/2024.
TS Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam
Theo TS Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, việc đề xuất đưa phân bón vào diện chịu thuế gia tăng mức 5%, hiện đang có 2 luồng ý kiến trái ngược nhau, một quan điểm cho rằng, sửa đổi thuế giá trị gia tăng đối với mặt hàng phân bón là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, một số ý kiến lại cho rằng, sửa đổi thuế giá trị gia tăng sẽ chỉ có lợi cho doanh nghiệp còn người nông dân thì sẽ phải chịu thiệt thòi.
"Khi thay đổi chính sách thuế giá trị gia tăng sẽ tác động chủ yếu đến 3 đối tượng gồm: Nhà nước, doanh nghiệp và người sử dụng phân bón (nông dân). Do đó, cần phải phân tích nghiên cứu kỹ lưỡng xem ba đối tượng sẽ bị ảnh hưởng và lợi ích này có được hài hòa không? Hay bị xung đột?", ông Ngọc lưu ý. Phân tích cụ thể hơn, ông Ngọc cho rằng khi áp dụng thuế giá trị gia tăng 5% thay vì miễn thuế phân bón sẽ có nhiều lợi ích.
Phân bón là ngành quan trọng đối với phát triển kinh tế Việt Nam, TS Nguyễn Thu Hằng nêu quan điểm, về chính sách thuế, cần có các chính sách thuế hỗ trợ phát triển ngành phân bón theo hướng phát triển bền vững, kết hợp hài hòa giữa các sắc thuế: Thuế VAT, Thuế bảo vệ môi trường, Thuế xuất nhập khẩu, Thuế thu nhập doanh nghiệp. Song song với đó, khuyến khích phát triển và sử dụng các loại phân bón ít gây ảnh hưởng đến môi trường: phân bón hữu cơ, phân bón vi sinh. Tăng cường hoạt động nghiên cứu và phát triển, hợp tác quốc tế về KHCN trong lĩnh vực phân bón để tiếp thu và ứng dụng công nghệ cao, công nghệ nhân tạo trong hoạt động sản xuất, phân phối sản phẩm phân bón.
Phân bón là loại vật tư nông nghiệp quan trọng số 1 đối với sản xuất nông nghiệp, bởi chiếm tỷ trọng cao nhất trong giá thành của trồng trọt, trong khi ngành trồng trọt hiện đang chiếm từ 64-68% trong tổng giá trị sản xuất của toàn ngành nông nghiệp. Nhu cầu phân bón ở Việt Nam hiện nay vào khoảng 10,5 - 11 triệu tấn các loại.
Năm 2022 Việt Nam xuất khẩu 1,72 triệu tấn phân bón, đạt giá trị 1,1 tỷ USD; năm 2023 xuất khẩu 1,55 triệu tấn, kim ngạch đạt 649 triệu USD; 6 tháng đầu năm 2024 xuất khẩu 903 nghìn tấn phân bón các loại, tương đương 362 triệu USD.
Về nhập khẩu: năm 2022 Việt Nam nhập khẩu 3.39 triệu tấn, trị giá 1,62 tỷ USD phân bón các loại; năm 2023 nhập khẩu 4,12 triệu tấn, trị giá 1,41 tỷ USD; 6 tháng đầu năm 2024 nhập khẩu 2,5 triệu tấn phân bón, kim ngạch hơn 838 triệu USD.
TS. Trần Thị Hồng Thủy, Chuyên gia của Dự án Tăng cường năng lực cạnh tranh khu vực tư nhân Việt Nam (USAID IPSC) cho biết: “Khi được áp thuế giá trị gia tăng đầu ra, doanh nghiệp sẽ được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào, từ đó giảm áp lực khi đầu tư, sửa chữa máy móc thiết bị, đầu tư công nghệ mới, xanh hóa sản xuất (thông thường thuế giá trị gia tăng đầu vào khoảng 10%”).
Toàn cảnh buổi Toạ đàm
Ông Lê Anh Tuấn - Kế toán trưởng Công ty CP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc thông tin thêm, doanh nghiệp sản xuất trong nước vững mạnh, làm chủ thị trường sẽ giúp giá phân bón ổn định, không phụ thuộc vào nhập khẩu. “Trong giai đoạn Covid-19, khi nước ta đi ngoại giao vắc xin thì nước ngoài đến nước ta ngoại giao phân bón, đại sứ Hàn Quốc đến công ty xin mua đạm ure. Công ty có thể xuất khẩu với giá 1000 USD/tấn nhưng đã hạn chế xuất khẩu để phục vụ người nông dân trong nước, bình ổn giá bán. Như vậy là bà con nông dân được những điều không thể định lượng được. Doanh nghiệp càng phát triển, càng giảm được giá thành sản xuất phân bón sẽ giảm giá phân bón và người nông dân sẽ được lợi” – ông Lê Anh Tuấn nói.
Ông Nguyễn Đình Cư kiến nghị, bên cạnh việc đưa phân bón vào diện chịu thuế VAT, các cơ quan nhà nước (Ngân sách nhà nước và Cơ quan thuế) cần tăng thu thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu, tăng cường quản lý thuế, tạo môi trường thuế bình đẳng, tăng khối lượng công việc để giải quyết hồ sơ hoàn thuế GTGT để đảm bảo hài hòa lợi ích giữa tất cả các bên.
Tại hội thảo, các chuyên gia thống nhất kiến nghị Chính phủ và Quốc hội sửa Luật 71/2014/QH13, phần liên quan đến phân bón: Chuyển phân bón từ mặt hàng chịu thuế giá trị gia tăng sang mặt hàng chịu thuế giá trị gia tăng ở mức 5%.
Đồng thời, kiến nghị Chính phủ xem xét sửa đổi Nghị định 26/2023/NĐ-CP về thuế suất thuế xuất khẩu phân bón theo nguyên tắc: Áp dụng thuế suất thuế xuất khẩu 5% đối với loại phân bón trong nước chưa sản xuất được hoặc không đáp ứng đủ nhu cầu, phải giữ lại cho tiêu dùng trong nước và mức thuế suất thuế xuất khẩu 0% đối với loại phân bón trong nước đã sản xuất đủ hoặc dư thừa.
PV