Trong đó, cà phê đã nổi lên như một "ngôi sao sáng" thực sự, dẫn dắt toàn ngành với mức tăng trưởng phi mã cả về giá trị lẫn giá bán, trong khi các ngành hàng chủ lực khác cũng cho thấy những nỗ lực bứt phá đáng ghi nhận.
"Cơn sốt" cà phê và sự bứt phá ngoạn mục của các ngành hàng chủ lực
Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trong tháng 7 được ước tính đạt khoảng 6 tỷ USD, một con số ấn tượng, góp phần nâng tổng kim ngạch xuất khẩu trong bảy tháng đầu năm lên gần 40 tỷ USD. So với cùng kỳ năm ngoái, con số này đã tăng trưởng đến 15%, một minh chứng rõ ràng cho sức sống và khả năng cạnh tranh của nông sản Việt.
Điểm sáng nhất và cũng là động lực tăng trưởng chính trong giai đoạn này chính là ngành hàng cà phê. Trong bảy tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 1,1 triệu tấn cà phê, thu về một kim ngạch kỷ lục lên đến 6 tỷ USD. Điều đáng nói là, trong khi sản lượng chỉ tăng nhẹ ở mức 8%, giá trị kim ngạch lại tăng vọt đến 65%, phần lớn nhờ vào việc giá xuất khẩu bình quân đã tăng hơn 50% so với cùng kỳ năm trước. Các thị trường tiêu thụ chính của cà phê Việt Nam như Đức, Ý và Tây Ban Nha đều duy trì sức mua tốt. Đặc biệt, thị trường Mexico đã ghi nhận một mức tăng trưởng đột biến, lên đến 88 lần, cho thấy tiềm năng mở rộng thị trường còn rất lớn.
Theo ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ NN&MT, cà phê là một trong những nhóm hàng xuất khẩu chủ lực có kim ngạch tăng trưởng ấn tượng nhất kể từ đầu năm đến nay. Giá cà phê trên thị trường thế giới liên tục duy trì ở mức cao đã giúp cho hoạt động xuất khẩu đạt đỉnh lịch sử. Chỉ trong bảy tháng đầu năm nay, kim ngạch thu về từ cà phê đã vượt qua tổng kim ngạch xuất khẩu của cả năm 2024 (vốn đã là một con số kỷ lục với 5,48 tỷ USD). Thành tựu này đạt được là do nguồn cung cà phê trên toàn cầu có dấu hiệu suy giảm, cùng với sự phục hồi mạnh mẽ của nhu cầu tiêu dùng từ các thị trường lớn như Liên minh châu Âu (EU), Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.
Bên cạnh cà phê, các ngành hàng chủ lực khác cũng ghi nhận những kết quả tích cực. Ngành sản phẩm gỗ và đồ gỗ tiếp tục duy trì vị thế là nhóm hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn thứ hai trong toàn ngành, với giá trị đạt 9,7 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ. Trong đó, thị trường Mỹ tiếp tục là thị trường lớn nhất, chiếm hơn một nửa tổng kim ngạch và ghi nhận mức tăng trưởng 12%. Một số mặt hàng nông sản khác cũng có sự tăng trưởng mạnh mẽ về giá trị, có thể kể đến như hạt tiêu (tăng gần 30%), hạt điều (tăng 17%) và ngành thủy sản (tăng 14%). Ngành hàng rau quả cũng ghi nhận mức tăng nhẹ 1%, một kết quả đáng khích lệ trong bối cảnh xuất khẩu sang thị trường lớn nhất là Trung Quốc có dấu hiệu giảm mạnh, nhưng đã được bù đắp lại bởi sự tăng trưởng nhập khẩu đột biến lên đến hơn 66% từ thị trường Mỹ.
Bức tranh trái chiều của ngành lúa gạo và một cán cân thương mại vững chắc
Tuy nhiên, không phải tất cả các mặt hàng đều có một diễn biến thuận lợi. Ngành hàng gạo lại cho thấy một bức tranh có phần kém lạc quan hơn. Mặc dù khối lượng gạo xuất khẩu trong bảy tháng đầu năm vẫn đạt 5,5 triệu tấn, tăng 3% so với cùng kỳ, nhưng kim ngạch thu về lại chỉ đạt 2,8 tỷ USD, giảm tới 16%. Nguyên nhân chính của sự sụt giảm này là do giá xuất khẩu bình quân của gạo đã giảm sâu trong thời gian qua. Ngay cả tại thị trường lớn nhất là Philippines, kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam cũng giảm mạnh về mặt giá trị. Dù vậy, vẫn có những điểm sáng ở các thị trường ngách, ví dụ như thị trường Bờ Biển Ngà đã ghi nhận mức tăng gần gấp đôi.
Mặc dù có những khó khăn ở một số mặt hàng, cán cân thương mại của ngành nông, lâm, thủy sản vẫn tiếp tục duy trì một mức thặng dư rất cao. Trong khi tổng kim ngạch nhập khẩu nông, lâm, thủy sản trong bảy tháng được ước tính đạt hơn 28 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ, ngành vẫn xuất siêu ước đạt 11,5 tỷ USD, tăng khoảng 16% so với năm trước. Trong đó, ngành gỗ và sản phẩm gỗ đóng góp lớn nhất vào thặng dư thương mại với khoảng 7,7 tỷ USD, tiếp theo là cà phê với hơn 5,8 tỷ USD và cá tra với khoảng 1,1 tỷ USD. Về phía nhập khẩu, Trung Quốc, Mỹ và Campuchia hiện là ba nguồn cung nông sản lớn nhất cho Việt Nam. Đáng chú ý, lượng hàng nhập khẩu từ Campuchia đã tăng tới 42%, phản ánh xu hướng giao thương nông, lâm, thủy sản trong khu vực nội khối ASEAN đang tiếp tục được mở rộng và tăng cường.
Thách thức và những giải pháp then chốt để có thể về đích thành công
Bộ NN&MT nhận định rằng, hoạt động xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trong bảy tháng đầu năm đã có sự tăng trưởng rất tốt so với cùng kỳ năm trước. Với đà tăng trưởng hiện tại, mục tiêu xuất khẩu của cả năm 2025 có thể vượt mốc 70 tỷ USD là hoàn toàn khả thi, đặc biệt là nếu giá xuất khẩu của các mặt hàng chủ lực như cà phê, hạt tiêu, hạt điều và gỗ có thể tiếp tục duy trì ổn định ở mức cao như hiện nay.
Tuy nhiên, nhiều thách thức đối với hoạt động xuất khẩu nông, lâm, thủy sản vẫn còn hiện hữu và không thể xem nhẹ. Trước hết, đó là sự biến động khó lường của giá gạo trên thị trường thế giới. Thứ hai là áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng từ các thị trường lớn, các quốc gia đối thủ. Và cuối cùng, đó là những yêu cầu ngày càng khắt khe hơn về chất lượng sản phẩm và khả năng truy xuất nguồn gốc từ các thị trường nhập khẩu. Do đó, việc tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm một cách đồng đều, quản lý chuỗi cung ứng một cách hiệu quả, đồng thời giữ vững sự ổn định của các vùng nguyên liệu được xem là những giải pháp then chốt để có thể duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu một cách bền vững trong thời gian tới.
Khi tính theo khu vực, châu Á hiện vẫn là thị trường tiêu thụ lớn nhất của nông, lâm, thủy sản Việt Nam. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường khó tính hơn như châu Âu và các thị trường mới nổi ở châu Phi lại đang có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ hơn. Thực tế này cho thấy tiềm năng mở rộng thị trường của nông sản Việt vẫn còn rất lớn và đang được các doanh nghiệp tích cực khai thác một cách hiệu quả. Ba thị trường đơn lẻ lớn nhất của chúng ta vẫn là Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản, chiếm gần một nửa tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành.
Bảy tháng đầu năm 2025 đã chứng kiến một sự nỗ lực vượt bậc của toàn ngành nông nghiệp Việt Nam, với những kết quả xuất khẩu đầy ấn tượng, đặc biệt là sự bứt phá lịch sử của ngành hàng cà phê. Để có thể hoàn thành mục tiêu đầy tham vọng là 70 tỷ đô la Mỹ trong cả năm, ngành nông nghiệp sẽ cần phải tiếp tục phát huy những thế mạnh sẵn có, đồng thời phải có những giải pháp quyết liệt và đồng bộ để vượt qua những thách thức về biến động giá cả, áp lực cạnh tranh và các rào cản kỹ thuật. Việc tập trung vào phát triển theo chuỗi giá trị, nâng cao năng lực cạnh tranh và không ngừng tìm kiếm, mở rộng các thị trường mới, tiềm năng sẽ là chìa khóa để nông sản Việt Nam không chỉ đạt được những mục tiêu về kim ngạch mà còn khẳng định được vị thế và thương hiệu của mình trên trường quốc tế.
Hồng Anh