Với một gói hỗ trợ toàn diện bao gồm 11 chính sách cụ thể, tỉnh Thái Nguyên đang thể hiện một khát vọng lớn lao, không chỉ giữ vững vị thế về sản lượng mà còn hướng đến mục tiêu nâng cao giá trị, xây dựng thương hiệu bền vững và biến cây chè trở thành một biểu tượng đa giá trị, kết hợp hài hòa giữa kinh tế, văn hóa và du lịch.
Nền tảng vững chắc và một mục tiêu phát triển đầy tham vọng cho ngành chè trong tương lai
Thái Nguyên hiện là tỉnh có diện tích, năng suất và sản lượng chè lớn nhất trên toàn quốc, tạo nên một nền tảng vô cùng vững chắc cho những bước phát triển xa hơn. Sau quá trình hợp nhất, tỉnh hiện có gần 24.000 héc ta chè, trong đó diện tích đang cho sản phẩm là gần 23.000 héc ta, với năng suất và sản lượng bình quân đạt gần 180 tạ mỗi héc ta. Sự phát triển mạnh mẽ về quy mô sản xuất cũng đi kèm với những nỗ lực đáng ghi nhận trong việc nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu.
Toàn tỉnh hiện đã có 207 sản phẩm trà sau chế biến được chứng nhận đạt tiêu chuẩn OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) từ 3 đến 5 sao. Nghị quyết mới được ban hành được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú hích toàn diện, góp phần đẩy mạnh quá trình chuyển đổi sang sản xuất an toàn, hữu cơ, gắn liền với chế biến sâu và đa dạng hóa sản phẩm, từ đó tăng nhanh tỷ trọng của những sản phẩm có chất lượng và giá trị kinh tế cao trên thị trường.
Hỗ trợ từ gốc rễ: Nâng cao chất lượng và sản xuất chè theo các tiêu chuẩn bền vững
Một trong những định hướng quan trọng nhất được thể hiện trong Nghị quyết chính là việc tập trung hỗ trợ cho các hoạt động nâng cao chất lượng ngay từ khâu canh tác, tức là từ gốc rễ của chuỗi giá trị. Cụ thể, chính sách sẽ bao gồm các nội dung hỗ trợ cho việc trồng mới và trồng thay thế các diện tích chè già cỗi, kém năng suất. Các cơ sở, hộ gia đình và cá nhân thực hiện việc trồng mới theo quy trình sản xuất do Bộ chuyên ngành hoặc do địa phương ban hành sẽ được hỗ trợ 100% kinh phí để mua các giống chè mới có chất lượng cao. Bên cạnh đó, trong năm thứ nhất của quá trình trồng mới, họ còn được hỗ trợ một lần 70% kinh phí để mua các loại phân bón hữu cơ và hữu cơ vi sinh, một bước đi quan trọng nhằm khuyến khích việc cải tạo đất và phát triển nông nghiệp bền vững.
Đặc biệt, Nghị quyết chú trọng đến việc hỗ trợ các cơ sở sản xuất, chế biến và tiêu thụ chè trong việc xây dựng các vùng trồng đạt tiêu chuẩn thực hành sản xuất nông nghiệp tốt như VietGAP và các tiêu chuẩn GAP khác, cũng như việc hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi sang sản xuất đạt tiêu chuẩn hữu cơ, với quy mô tối thiểu là 5 héc ta. Mức hỗ trợ cho việc chứng nhận đạt tiêu chuẩn GAP và tiêu chuẩn hữu cơ lần đầu và cấp lại là 100%, với các mức tối đa khác nhau. Đáng chú ý, trong thời gian thực hiện chuyển đổi sang sản xuất chè hữu cơ, các cơ sở còn được hỗ trợ 70% kinh phí để mua các loại phân bón hữu cơ, thuốc trừ sâu sinh học và các chế phẩm sinh học khác trong thời gian tối đa là 3 năm, với mức hỗ trợ không quá 50 triệu đồng mỗi héc ta mỗi năm. Cùng với đó, chính sách cũng sẽ hỗ trợ việc áp dụng các hệ thống tưới nước tiết kiệm và thông minh trong sản xuất chè đối với các cơ sở có quy mô tối thiểu 2 héc ta, với mức hỗ trợ 70% kinh phí đầu tư.
Đầu tư vào chế biến sâu và quản lý chất lượng: Gia tăng giá trị gia tăng sau khi thu hoạch
Để có thể thoát khỏi vai trò của một vùng nguyên liệu thô và thực sự nâng cao giá trị cho sản phẩm trà, việc đầu tư vào khâu chế biến sâu và quản lý chất lượng là vô cùng cần thiết. Nhận thức rõ điều này, Nghị quyết mới của tỉnh Thái Nguyên cũng đã dành một sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực này. Chính sách sẽ hỗ trợ các cơ sở tham gia sản xuất, chế biến và tiêu thụ chè trong việc mua sắm các loại máy móc, thiết bị mới 100%, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng theo quy định.
Mức hỗ trợ là 50% kinh phí mua sắm, với mức tối đa là 500 triệu đồng cho mỗi loại máy móc, thiết bị và không quá 2 tỷ đồng cho mỗi cơ sở. Song song với việc đầu tư vào công nghệ, chính sách cũng sẽ hỗ trợ 100% kinh phí cho việc xây dựng và được cấp chứng nhận các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến như ISO, HACCP lần đầu, với mức hỗ trợ tối đa là 50 triệu đồng cho mỗi cơ sở.
Xây dựng thương hiệu mạnh và mở rộng thị trường: Đưa chè Thái Nguyên vươn xa hơn nữa
Một sản phẩm dù có chất lượng tốt đến đâu cũng sẽ khó có thể thành công nếu không được xây dựng thương hiệu và quảng bá một cách bài bản. Nghị quyết đã đưa ra một loạt các chính sách hỗ trợ toàn diện cho hoạt động xây dựng thương hiệu và xúc tiến thương mại. Cụ thể, tỉnh sẽ hỗ trợ các cơ sở trong việc đăng ký bảo hộ tài sản trí tuệ cho các sản phẩm trà, bao gồm sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu và cả việc đăng ký bảo hộ, công nhận các giống cây chè mới, cả ở trong nước và nước ngoài. Chính sách cũng sẽ tập trung hỗ trợ mạnh mẽ cho việc phát triển các sản phẩm trà và các sản phẩm khác từ cây chè để có thể được chứng nhận đạt tiêu chuẩn OCOP. Các sản phẩm sau khi được chứng nhận OCOP 3 sao, 4 sao và 5 sao sẽ nhận được một khoản hỗ trợ một lần tương ứng là 30 triệu, 40 triệu và 60 triệu đồng cho mỗi sản phẩm.
Bên cạnh đó, các hoạt động quảng bá và xúc tiến thương mại cũng nhận được sự hỗ trợ lớn. Các cơ sở có sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP sẽ được hỗ trợ 100% kinh phí để mua tem truy xuất nguồn gốc, thiết kế và in ấn bao bì, nhãn mác sản phẩm. Các doanh nghiệp tham gia các hội chợ, triển lãm trong nước và nước ngoài cũng sẽ được hỗ trợ 50% kinh phí, bao gồm chi phí thuê mặt bằng, thiết kế gian hàng, vận chuyển và đi lại. Tỉnh cũng sẽ hỗ trợ kinh phí quảng cáo trên các nền tảng số cho các chủ thể có sản phẩm OCOP tham gia các sàn thương mại điện tử trong thời gian tối đa là 2 năm. Ngoài ra, việc hỗ trợ kinh phí để gắn mã số vùng trồng chè phục vụ cho mục đích xuất khẩu cũng là một nội dung quan trọng, giúp tăng cường khả năng truy xuất nguồn gốc và tạo sự minh bạch cho sản phẩm.
Hướng đi đột phá và sáng tạo: Phát triển mô hình du lịch sinh thái gắn liền với văn hóa trà
Một trong những định hướng mang tính đột phá và sáng tạo nhất trong Nghị quyết chính là việc hỗ trợ phát triển mô hình du lịch cộng đồng và du lịch sinh thái gắn liền với các vùng sản xuất chè. Hướng đi này được kỳ vọng sẽ tạo ra một "hệ sinh thái đa giá trị" cho cây chè, nơi du khách không chỉ đến để mua trà mà còn để trải nghiệm văn hóa, khám phá cảnh quan và tìm hiểu về quy trình làm trà. Chính sách sẽ hỗ trợ 100% kinh phí để lập các dự án phát triển điểm du lịch, với mức tối đa 200 triệu đồng cho mỗi dự án.
Bên cạnh đó, còn có các khoản hỗ trợ cho việc tập huấn, bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch, các hoạt động tuyên truyền, quảng bá và xúc tiến du lịch. Đặc biệt, tỉnh sẽ hỗ trợ 70% kinh phí để xây mới, sửa chữa, nâng cấp hệ thống đường giao thông nội bộ trong các điểm du lịch; xây dựng mới các hạ tầng cần thiết khác như bãi đỗ xe chung, nhà vệ sinh công cộng, điểm đón tiếp và trưng bày thông tin; trồng cây xanh, hoa, cây cảnh để tạo cảnh quan. Các hoạt động xây dựng mới các cơ sở lưu trú du lịch cộng đồng (homestay), các nhà hàng ẩm thực truyền thống kết hợp trưng bày, giới thiệu và bán các sản phẩm OCOP, quà tặng lưu niệm, cũng như việc mua sắm các trang thiết bị thiết yếu cho các cơ sở này đều sẽ nhận được sự hỗ trợ. Tổng kinh phí hỗ trợ cho việc phát triển mỗi điểm du lịch có thể lên tới 10 tỷ đồng.
Nghị quyết hỗ trợ phát triển ngành chè giai đoạn 2025-2030 của tỉnh Thái Nguyên là một chiến lược mang tính tổng thể, toàn diện và có tầm nhìn xa, tác động đến mọi khâu trong chuỗi giá trị của cây chè. Việc ban hành và triển khai thực hiện một cách hiệu quả Nghị quyết này được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú hích mạnh mẽ, giúp thu hút thêm các nguồn vốn đầu tư, thúc đẩy sản xuất theo chuỗi liên kết, khuyến khích việc ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong toàn ngành.
Hơn thế nữa, chiến lược này còn hướng đến việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa, lịch sử quý báu gắn liền với cây chè, nâng cao giá trị và thương hiệu trà Thái Nguyên theo hướng tích hợp đa giá trị. Với sự đầu tư mạnh mẽ và một định hướng chiến lược rõ ràng, tỉnh Thái Nguyên không chỉ đặt mục tiêu duy trì vị thế là "thủ phủ chè" của cả nước, mà còn đang nỗ lực không ngừng để biến "vàng xanh" của mình trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, bền vững, thịnh vượng và là niềm tự hào của địa phương trên trường quốc tế.
Bảo An