Lễ hội vùng Lim, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh là một trong những lễ hội nổi tiếng ở phía Bắc có truyền thống từ nhiều thập kỷ qua. Quan họ Bắc Ninh cũng được UNESCO công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại vào ngày 30/9/2009. Đây là loại hình dân ca đã đi sâu hơn vào cuộc sống của mỗi người dân, trở thành lẽ sống, gần gũi, tự nhiên như việc ăn uống mỗi ngày. Bởi vậy, mỗi người con vùng Kinh Bắc đều hiểu, trân quý và muốn đóng góp một phần công sức của mình vào việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy những giá trị tốt đẹp của quan họ.
UBND huyện Tiên Du tổ chức họp báo công bố nội dung triển khai theo Kế hoạch
Trao đổi trong ngày khai hội, Nghệ sĩ Ưu tú Xuân Mùi, nguyên Phó Giám đốc Nhà hát dân ca quan họ tỉnh Bắc Ninh chia sẻ: “Có lẽ chẳng có lễ hội nào đặc sắc và độc đáo như hội Lim bởi đến hội Lim là để nghe hát và tham gia hát quan họ, để các liền anh, liền chị được "giao duyên". Vậy nhưng, cũng lâu nay, việc liền anh, liền chị quan họ ngả nón mời trầu, nhận tiền tại lễ hội lại khiến cộng đồng có cái nhìn không đúng và đã hiểu sai hoàn toàn về nét văn hóa mang đậm thuần phong mỹ tục của người Việt xưa.
Nói theo cách hiểu của chúng tôi thì ở vùng đất quan họ, dịp đầu năm mới, khi hội Lim đến, hát quan họ trên thuyền rồng luôn là địa điểm được du khách yêu thích nhất. Các liền anh đóng áo the, khăn xếp, liền chị thì xúng xính váy áo; khán giả thưởng thức khi được tận hưởng không gian văn hóa mà muốn động viên các liền anh, liền chị sau một tiết mục nào đó, người ta hay "thướng" (được coi như mức độ cao nhất của sự khen thưởng). Việc "thướng tiền" không phải ai đó mới nghĩ ra mà là đã có truyền thống từ lâu trong văn hóa dân gian, có thể thấy rõ trong các buổi lễ hầu đồng, hát tuồng, chèo, ca trù... khi người tham gia đặt tiền vào mâm, vào khay, vào bát. Có những người lao động nghệ thuật thì việc mọi người dành tặng cho họ một chút lì xì, những đồng bạc lẻ đó cũng chỉ là để thể hiện tấm lòng., NSUT Xuân Mùi cho hay.
Các liền anh, liền chị ngồi têm trầu
Theo Ban Tổ chức Lễ hội Lim, năm nay Lễ hội được tổ chức trong 2 ngày 21-22/2/2024 (tức ngày 12 và 13 tháng Giêng năm Giáp Thìn) tại 3 xã thuộc tổng Nội Duệ xưa, nay là thị trấn Lim, xã Nội Duệ và xã Liên Bão. Trong đó, trung tâm Lễ hội là núi Hồng Vân (núi Lim) thị trấn Lim. Thực hiện theo Kế hoạch số 02/KH-BCD ngày 22/01/2024 của Ban chỉ đạo Lễ hội Vùng Lim, huyện Tiên Du đã phối hợp với Nhà hát dân ca quan họ Bắc Ninh, chỉ đạo Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông huyện tổ chức hát quan họ vào ngày và tối 12, 13 tháng Giêng. Tiếp đó, từ 20h00 tối ngày 12 tháng Giêng, tổ chức Lễ dâng hương tại chùa Hồng Ân, lăng Tướng công Nguyễn Đình Diễn trên đồi Lim. Vào 22h sẽ có màn bắn pháo hoa được tổ chức tại khu vực hồ điều hòa Vân Tương.
Các câu lạc bộ tổ chức hát "giao duyên" với du khách
Lễ hội Lim đã đón hàng nghìn du khách bốn phương về "trẩy hội"
Đi kèm với Lễ hội là những loại hình cổ truyền dân gian thu hút khách nước ngoài
Ban tổ chức cũng lựa chọn các câu lạc bộ quan họ, các liền anh, liền chị ở các làng quan họ gốc, làng quan họ thực hành, quan họ ngoài tỉnh; nghệ nhân tham gia hát giao lưu quan họ tại các lán trại tại khu vực trung tâm quảng trường đồi Lim, hồ điều hòa Vân Tương và một số gia đình nghệ nhân quan họ trong làng. Tại lễ hội, ngoài phần lễ sẽ là phần hội, các hoạt động văn hóa văn nghệ, hát quan họ (12 lán trại quan họ), các trò chơi dân gian như: Tổ tôm điếm, thư pháp, hội thơ, đu tiên, vật truyền thống, bịt mắt bắt dê, đập niêu, múa rồng, múa lân, thi cờ người, bóng chuyền hơi… sẽ tạo thêm không khí thi đua sôi nổi trong nhân dân, cổ vũ động viên nhân dân đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, tích cực lao động, sản xuất, để hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2024.
Bên cạnh đó, các đơn vị, lực lượng liên quan đã có những kế hoạch đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông; ngăn chặn, xử lý kịp thời các trường hợp làm mất an ninh trật tự, ùn tắc giao thông; xây dựng phương án đảm bảo phòng cháy, chữa cháy tại khu vực lễ hội; ngăn chặn và giải quyết các trường hợp ăn xin, ăn mày tại khu vực lễ hội; chỉ đạo đảm bảo công tác vệ sinh môi trường tại các địa điểm tổ chức chính trước, trong và sau Lễ hội. Nếu có dịp du xuân đầu năm mới, du khách có thể lựa chọn hội Lim là điểm đến để được nghe những câu hát quan họ giao duyên đậm tình mà sâu lắng; cũng qua đấy có thể hiểu thêm về những nét văn hóa từ cha ông ta xưa. Và từ đó sẽ cùng nhau chung tay giữ gìn, lan tỏa những giá trị tinh túy nhất của loại hình dân ca đặc sắc này, Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại - dân ca quan họ Bắc Ninh.
Hà Trang