Văn hóa trà Việt Nam từ lâu đã là một phần hồn cốt trong đời sống tinh thần của người Việt. Không đơn thuần là một thức uống, trà gói ghém trong mình sự thanh nhã, tĩnh lặng và kết nối với thiên nhiên những giá trị sâu sắc đã bền bỉ chảy trong mạch sống dân tộc. Giữa nhịp sống hiện đại sôi động, tưởng như văn hóa trà sẽ dần nhạt nhòa, nhưng chính giới trẻ những con người tưởng như xa rời truyền thống lại đang là lực lượng tiên phong trong hành trình tái sinh văn hóa trà Việt, bằng những cách làm sáng tạo, đầy bản sắc và mang đậm hơi thở thời đại.
Học sinh trường THPT Khánh Hòa (Thái Nguyên) sáng tạo, chế biến các món ăn từ trà.
Không còn bó hẹp trong những chén trà nghi ngút khói nơi gian bếp cũ, trà ngày nay hiện diện khắp các không gian sống của người trẻ từ lớp học, quán cà phê, sự kiện văn hóa đến cả mạng xã hội. Thế hệ Z không chỉ uống trà để giải khát, mà còn thưởng trà như một cách định nghĩa bản thân – tinh tế, sâu sắc, quan tâm đến sức khỏe và giá trị truyền thống. Trà trở thành “ngôn ngữ” để thể hiện lối sống lành mạnh và triết lý sống chậm – một điều hiếm hoi nhưng được khao khát giữa thời đại số hóa và tốc độ.
Một trong những minh chứng rõ ràng nhất là việc văn hóa trà đã len vào hệ thống giáo dục và trở thành nguồn cảm hứng học tập, trải nghiệm. Tại vùng chè Thái Nguyên cái nôi của chè Tân Cương trứ danh học sinh Trường THPT Khánh Hòa không chỉ học về quy trình trồng, thu hái, chế biến chè, mà còn trực tiếp tham gia thiết kế không gian trà, chế biến món ăn từ trà và thuyết trình về văn hóa trà bằng chính câu chuyện của mình. Những buổi thi ẩm thực quảng bá văn hóa trà được tổ chức công phu, nơi các em học sinh diện đồng phục hoặc trang phục dân tộc, mang đến sự kết hợp hài hòa giữa học thuật, sáng tạo và bản sắc.
Giang chia sẻ, tình yêu dành cho văn hóa dân tộc và ký ức tuổi thơ là nguồn cảm hứng cho dự án.
Ở bậc đại học, nhiều trường cũng đang đẩy mạnh hoạt động khám phá văn hóa trà theo hướng vừa truyền thống, vừa hiện đại. Trường Đại học Công nghệ TP.HCM (HUTECH) là một điển hình với chuỗi chương trình “Văn hóa trà Việt”, kết hợp talkshow, workshop và thực hành pha trà. Tại đây, sinh viên được học cách pha trà theo lối cổ truyền, song song đó là sáng tạo những công thức trà sữa, trà trái cây, matcha latte... phù hợp với thị hiếu giới trẻ. Chính sự linh hoạt ấy đã tạo ra một cây cầu kết nối giữa ký ức và khát vọng, giữa cội nguồn và hiện tại.
Đặc biệt, nhiều bạn trẻ không dừng lại ở việc học, mà còn chủ động khởi xướng các dự án để lan tỏa văn hóa trà ra cộng đồng. Dự án “Hương sắc xứ trà” của Cao Giang – cựu sinh viên Đại học Thái Nguyên – đã lưu giữ ký ức vùng chè thông qua hình ảnh, phóng sự và các buổi trải nghiệm trà đạo. Hay như dự án “Làng Trà” của bạn Lê Trung Nhân cùng các bạn sinh viên tại TP.HCM, đã đưa trà trở thành biểu tượng sức khỏe và cảm hứng sáng tạo thông qua các mô hình khởi nghiệp cộng đồng. Đây là minh chứng sinh động cho khả năng biến di sản thành động lực đổi mới của thế hệ trẻ.
Các tác giả của dự án “Làng Trà,” do bạn Lê Trung Nhân sáng lập, đã biến trà thành biểu tượng của sức khỏe và văn hóa Việt, khẳng định rằng trà không chỉ là thức uống mà còn là nguồn cảm hứng sáng tạo vô tận cho thế hệ trẻ.
Cũng cần nhấn mạnh rằng, trà không chỉ hấp dẫn ở khía cạnh văn hóa mà còn ở giá trị sức khỏe một yếu tố ngày càng quan trọng với thế hệ trẻ yêu thích lối sống xanh và bền vững. Trà xanh, trà ô long, trà thảo mộc hay trà hoa... đều chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp giảm căng thẳng, tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện tiêu hóa. Trong khi cà phê mang lại sự tỉnh táo nhanh chóng nhưng dễ gây mệt mỏi nếu lạm dụng, thì trà được lựa chọn như một người bạn đồng hành bền vững, dịu dàng mà đầy nội lực.
Thị trường đồ uống cũng đang phản ánh sự thay đổi này. Từ các con phố lớn đến ngõ nhỏ, hàng loạt quán trà mọc lên với thiết kế hiện đại, menu phong phú, từ trà sữa béo ngậy đến các loại trà trái cây thanh mát. Ly trà giờ đây không chỉ ngon miệng mà còn “xinh xắn” phù hợp để lên hình Instagram, TikTok. Trên mạng xã hội, từ những video pha trà ASMR, các vlog review quán trà đến những chia sẻ về trải nghiệm uống trà theo phong cách Nhật, Hàn hay Việt đều thu hút hàng triệu lượt xem. Trà đã thực sự trở thành một biểu tượng sống không chỉ để thưởng thức, mà còn để thể hiện cá tính, lối sống và gu thẩm mỹ.
Nếu như thế hệ trước uống trà để đàm đạo, để ngẫm nghĩ nhân tình thế thái, thì giới trẻ hôm nay uống trà để định hình phong cách sống: sống chậm, sống xanh, sống sâu và sống có ý thức. Một ly trà không chỉ là thức uống, mà còn là tuyên ngôn: Tôi lựa chọn sự cân bằng giữa hiện đại và truyền thống, giữa cái tôi và cộng đồng, giữa tốc độ và chiều sâu. Đó là một sự thức tỉnh tinh tế và đầy trí tuệ trong cách giới trẻ tiếp cận văn hóa dân tộc.
Hành trình tái sinh văn hóa trà Việt không phải là một nỗ lực cô đơn, mà là làn sóng lan tỏa ngày càng mạnh mẽ trong lòng giới trẻ. Qua những dự án cộng đồng, không gian văn hóa, ly trà mỗi ngày hay những dòng chia sẻ trên mạng xã hội, một thế hệ mới đang âm thầm viết tiếp câu chuyện hàng nghìn năm của trà Việt theo cách riêng, sáng tạo và đầy kiêu hãnh. Trong thời đại mà nhiều giá trị truyền thống bị cuốn trôi bởi cơn lốc toàn cầu hóa, thì sự trở lại mạnh mẽ và hiện đại hóa của văn hóa trà nhờ bàn tay và trái tim của người trẻ là một tín hiệu tích cực, đáng mừng và đáng tự hào. Trà không chỉ là quá khứ trà đang là hiện tại sống động, và nếu được tiếp tục gìn giữ, sáng tạo, nó sẽ là tương lai bền vững của văn hóa Việt trong lòng thế giới.