Mộc Châu là một huyện thuộc tỉnh Sơn la, mảnh đất này luôn luôn biết cách làm mới mình trong mắt của du khách, mỗi mùa một loài hoa, loại quả, mỗi mùa đều khoác một chiếc áo mới mẻ. Đó chính là lí do vì sao Mộc Châu được mệnh danh là một trong những địa điểm du lịch nhất định phải đến của miền Bắc.
Đến với Mộc Châu vào dịp tháng 3 chúng ta sẽ bị say đắm trong hương sắc của hoa ban nở rộ khắp các thung lũng, dọc các con đường. Hoa ban không chỉ đẹp mà còn mang ý nghĩa tâm linh với đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây, vừa ngắm hoa ban vừa tìm hiểu về văn hóa của người Thái, người Mông sẽ là trải nghiêm vô cùng tuyệt vời khi đến với Mộc Châu.
Hoa ban Mộc châu đẹp dịu dàng
Truyền thuyết hoa ban
Hoa ban rừng hay còn gọi là hoa ngọt chính là một loài hoa này gắn với câu chuyện tình yêu giữa chàng trai và cô gái ở núi rừng Tây Bắc. Nàng là một cô gái tên Ban vừa xinh đẹp, vừa hát hay. Giọng hát của nàng âm vang cả núi rừng, khiến biết bao chàng trai say mê, tán tỉnh. Ấy vậy mà nàng chỉ đem lòng yêu một chàng trai nông dân nghèo tài giỏi. Tuy nhiên, vốn sinh ra trong một gia đình giàu có nên cha mẹ nàng không chấp nhận chàng trai vì không “môn đăng hộ đối”. Họ tìm cách chia rẽ đôi uyên ương khi tình yêu của đôi trai gái chỉ mới vừa chớm nở.
Không cam chịu số phận, chàng trai đã cùng cô gái trốn đi để được sống cùng nhau và vun đắp hạnh phúc lứa đôi. Tuy nhiên, cuộc sống không như họ mong đợi. Chàng và nàng chết đi khi tình yêu chưa được trọn vẹn. Nàng hóa thành cây hoa ban nở những bông hoa trăng trắng pha màu tím man mác buồn.
Cũng kể từ đó, hoa ban đại diện cho một tình yêu chung thủy, vẹn tròn của cô gái dành cho chàng trai. Hoa ban vẫn tồn tại giữa đất trời cũng như nàng sẽ mãi đợi chờ chàng trên vùng đất Mộc Châu xa xôi ấy. Mỗi năm, cứ vào tháng 3, hoa ban lại nở rộ như một minh chứng cho tình yêu sâu đậm giữa hai người.
Hoa ban đại diện cho sự chung thủy trong tình yêu đôi lứa
Mộc Châu mùa ban nở
Tháng 3, khi hoa đào, hoa mận đã lụi tàn, Mộc Châu “chiêu đãi” du khách bằng những cành ban trắng tinh khôi vừa dịu dàng vừa mong manh như những thiếu nữ vùng cao chân phương và thuần thiết. Hoa ban bung nở che lấp hết lá, nhìn từ xa trông cả cây hoa ban như một cây kẹo bông khổng lồ ngọt ngào.
Hoa ban phủ trắng núi rừng Mộc Châu
Khi vào đông, cây hoa ban rụng hết lá dồn nhựa sống để chuẩn bị “trỗi dậy” khi những ngày Tết náo nhiệt qua đi. Lá hoa ban giống như móng giò mọc thưa thớt chứ không rập rạp như những loài cây khác. Cây ban mang trong mình một sức sống mãnh liệt khiến con người ta phải nể phục, không chịu khuất phục trước bão táp mưa sa, dù có ở trên đồi khô cằn hay những vách đá cheo leo thì cứ qua thời gian đốt nương nó lại sinh sôi mạnh mẽ.
Không mọc thành vườn, thành rừng như hoa mận, hoa đào, hoa ban mọc tự nhiên trên các ngọn núi ngọn đồi và mọc lác đác nên việc đi dọc quốc lộ 6 để bắt gặp hoa ban cũng là một sự tình cờ thú vị. Đứng phía sườn nhìn lên cao những ngọn đồi đầy hoa ban, núi rừng Mộc Châu như khoác lên mình chiếc áo trắng tinh khôi. Hoa ban thường mọc rất nhiều ở các nơi: trung tâm thị trấn Mộc Châu, tiểu công viên gần Động Sơn Mộc Hương, xã Chiềng Hắc, dọc quốc lộ 6, gần nghĩa trang liệt sĩ huyện Mộc Châu…
Những món ăn đặc sắc từ hoa ban
Hoa ban không chỉ đẹp mà nó còn được coi như một loài rau sạch. Đây là nguyên liệu làm lên rất nhiều món ăn đặc sắc không chỉ mang đậm hương vị của người đồng bào dân tộc Thái, Mông Mộc Châu mà còn là hương vị của cả núi rừng Tây Bắc. Hoa ban có mùi thơm mát, lành tính, ngọt ngào nên rất dễ kết hợp với các gia vị đặc trưng của Tây Bắc như mắc khén, măng tỏi, ớt, sả… Để có những bông hoa ban ngon nhất người ta phải thức dậy từ sáng sớm lên núi hái những bông hoa ban còn đọng sương, mang về rửa sạch chế biến thành các món ăn chính phụ trong mâm cơm của người dân nơi đây. Hoa ban được chế biến thành các món như hoa ban xào, hấp, nộm, vò nát trộn thịt, nhồi cá, gà để nướng, hầm chung với móng giò, hay kết hợp với chẩm chéo để cho ra thứ nước chấm đậm đà hương vị vùng cao.
Một số món ăn làm từ hoa ban
Những món ăn làm từ hoa ban đã trở thành thứ đặc sản mà ai có thể bỏ lỡ mỗi khi có dịp đến Mộc Châu tháng ba, nhâm nhi chúng cùng với chén rượu thơm nồng chắc chắn ai cũng sẽ say đắm không quên. Dưới bàn tay khéo léo của người dân Mộc Châu những bông hoa ban xinh đẹp, quyến rũ trở thành những món ăn đặc sắc tạo một dấu ăn khó phai cho những người thưởng thức, góp phần tô đậm sự đa dạng trong ẩm thực của người Tây Bắc nói chung và người Mộc Châu nói riêng.
Diệu Thương – Nam Phong