Từ 'giá rẻ' đến 'chuẩn cao': Cuộc cách mạng về chất lượng và công nghệ
Dự báo về khả năng chạm ngưỡng 70 tỷ USD không phải là con số viển vông, mà là kết quả của một quá trình chuyển đổi chiến lược dài hơi và bài bản. Nông sản Việt đang dần rũ bỏ chiếc áo "giá rẻ - sản lượng lớn" để khoác lên mình diện mạo mới của những sản phẩm "giá trị cao - tiêu chuẩn cao".
Thứ nhất là sự điều hành quyết liệt và linh hoạt của Chính phủ cùng các bộ ngành trong việc mở đường, xúc tiến thương mại và tháo gỡ các rào cản kỹ thuật. Thứ hai là cuộc cách mạng công nghệ đang diễn ra sâu rộng trong từng khâu sản xuất, từ canh tác, chế biến đến truy xuất nguồn gốc và logistics. Và thứ ba, quan trọng hơn cả, là sự chủ động thay đổi tư duy của chính người nông dân và doanh nghiệp. Sự liên kết chuỗi giá trị ngày càng chặt chẽ, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý và cam kết nâng cao chất lượng đã tạo ra sức bật mạnh mẽ cho cả những ngành hàng truyền thống lẫn các mặt hàng mới nổi.
Một điểm sáng rực rỡ trong bức tranh xuất khẩu năm nay là sự thâm nhập sâu rộng vào các thị trường khó tính bậc nhất thế giới. Liên minh Châu Âu (EU), vốn được xem là "sân chơi tiêu chuẩn cao nhất" với hàng rào kỹ thuật dày đặc về an toàn thực phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và phát thải carbon, đang chứng kiến sự tăng trưởng ấn tượng của nông sản Việt. Việc vượt qua được những khe cửa hẹp này chứng tỏ doanh nghiệp Việt Nam đã thực sự trưởng thành. Họ đã chủ động thiết lập mã số vùng trồng, nâng cấp hệ thống truy xuất nguồn gốc, đầu tư mạnh mẽ vào chế biến sâu để đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững khắt khe.
Song song với đó, việc mở rộng sang các thị trường giàu tiềm năng như Châu Phi hay Trung Đông cho thấy một chiến lược đa dạng hóa thị trường khôn ngoan. Tiến sĩ Phan Tấn Lực nhận định, sự chuyển dịch này giúp Việt Nam không chỉ nâng cao vị thế mà còn giảm thiểu rủi ro khi phụ thuộc quá lớn vào một vài thị trường truyền thống. Nỗ lực phối hợp giữa các bộ ngành và doanh nghiệp trong việc tháo gỡ rào cản thương mại đã mang lại quả ngọt, biến những vùng đất mới thành cơ hội tăng trưởng thực tế.
Giải pháp trọng tâm để hiện thực hóa khát vọng
Để biến kỳ vọng 70 tỷ USD thành hiện thực và duy trì đà tăng trưởng bền vững, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến và các chuyên gia đều thống nhất rằng cần phải triển khai đồng bộ các giải pháp cả ngắn hạn và dài hạn. Trước mắt, giải pháp cấp bách là tiếp tục đẩy mạnh chế biến sâu để giữ lại giá trị gia tăng trong nước, chuẩn hóa quy trình sản xuất theo các tiêu chuẩn quốc tế như GlobalGAP, Organic, và mở rộng thị trường xuất khẩu sang các khu vực mới. Đồng thời, việc hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn xanh, giảm phát thải carbon đang trở thành yêu cầu sống còn để cạnh tranh.
Về lâu dài, chiến lược căn cơ là phải xây dựng được các vùng nguyên liệu quy mô lớn, tập trung, gắn liền với các trung tâm chế biến hiện đại và hệ thống logistics lạnh đồng bộ. Chuyên gia Nguyễn Văn Toàn Cơ đặc biệt nhấn mạnh vai trò của chuyển đổi số. Việc chuẩn hóa dữ liệu mã số vùng trồng, áp dụng truy xuất nguồn gốc toàn diện bằng công nghệ Blockchain hay AI, kết nối thương mại điện tử với hệ thống thanh toán và tài chính số sẽ tạo ra một hệ sinh thái nông nghiệp minh bạch và hiệu quả.
Tuy nhiên, con đường phía trước không hoàn toàn bằng phẳng. Logistics vẫn đang là một điểm nghẽn lớn cần được khơi thông. Việc đầu tư mở rộng hệ thống kho lạnh, trung tâm logistics chuyên dụng cho nông sản và tăng cường kết nối vận tải đa phương thức sẽ là chìa khóa để giảm chi phí chuỗi cung ứng, nâng cao sức cạnh tranh về giá. Bên cạnh đó, chuyên gia Lê Châu Hải Vũ cũng cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến chất lượng không đồng đều và dư lượng hóa chất. Ông nhấn mạnh rằng uy tín thương hiệu quốc gia cần được đặt lên hàng đầu. Một vi phạm nhỏ về an toàn thực phẩm có thể gây ra những hậu quả lớn và lâu dài trên thị trường quốc tế. Do đó, việc kiểm soát rủi ro và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định là mệnh lệnh bắt buộc.
Nhìn lại hành trình đã qua, năm 2025 đang hiện lên như một năm bứt phá lịch sử của nông nghiệp Việt Nam. Với đà tăng trưởng mạnh mẽ, sự chuyển dịch tích cực về cơ cấu và chất lượng, cùng sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và cộng đồng doanh nghiệp, mục tiêu 70 tỷ USD hoàn toàn nằm trong tầm tay. Đây sẽ là nền tảng vững chắc để nông nghiệp Việt Nam tiếp tục vươn xa, khẳng định vị thế của một cường quốc nông sản hiện đại, trách nhiệm và bền vững trong tương lai.
Bảo Anh