Để không bị "lép vế" ngay trên chính "sân nhà", ngành nông sản Việt Nam cần phải có những thay đổi mang tính chiến lược, tập trung vào việc nâng cao sức cạnh tranh thông qua chất lượng sản phẩm vượt trội và một mức giá hợp lý.
Mở cửa thị trường: Một động thái chiến lược và áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng cho nông sản Việt
Kể từ ngày 31 tháng 3 năm 2025, người tiêu dùng Việt Nam đã có cơ hội tiếp cận với các sản phẩm nông sản nhập khẩu từ Mỹ với một mức giá phải chăng hơn. Động thái cắt giảm thuế quan này cho thấy một cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại, hài hòa cán cân thương mại với Hoa Kỳ và các đối tác lớn khác. Cụ thể, thuế suất thuế nhập khẩu đối với mặt hàng đùi gà đông lạnh đã giảm từ 20% xuống còn 15%; hạt dẻ cười chưa bóc vỏ giảm từ 15% xuống 5%; hạnh nhân từ 10% xuống 5%; các loại quả tươi như táo và cherry cũng giảm từ 8-10% xuống còn 5%; nho khô giảm từ 12% xuống 5%. Đặc biệt, các mặt hàng phục vụ cho ngành chăn nuôi như ngô và khô dầu đậu tương cũng được giảm thuế nhập khẩu về mức 0%.
Nhiều chuyên gia nhận định rằng, việc Việt Nam tăng cường nhập khẩu các mặt hàng nông sản từ Mỹ là một phần trong chiến lược tổng thể nhằm cân bằng cán cân thương mại giữa hai nước, qua đó có thể làm giảm bớt áp lực từ các chính sách thương mại ngày càng có xu hướng siết chặt của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, việc nới lỏng chính sách thuế quan này, dù mang lại lợi ích về mặt ngoại giao và thêm sự lựa chọn cho người tiêu dùng trong nước, cũng đồng thời tạo ra một sự cạnh tranh trực tiếp đến thị phần của các sản phẩm nông sản nội địa.
Cuộc đối đầu không cân sức: Lợi thế của nông sản Mỹ và những thách thức lớn cho hàng Việt
Thách thức lớn nhất mà ngành nông sản Việt Nam đang phải đối mặt trong cuộc cạnh tranh này đến từ cả giá cả và chất lượng. Các mặt hàng nông sản của Mỹ, với nguồn cung dồi dào từ một nền nông nghiệp quy mô lớn, khi được giảm thuế nhập khẩu, sẽ có một mức giá tốt hơn và tạo ra một áp lực cạnh tranh không nhỏ lên các sản phẩm tương tự của Việt Nam. Hơn nữa, với lợi thế vượt trội về việc ứng dụng công nghệ cao và các quy trình sản xuất hiện đại, được chuẩn hóa từ khâu giống, canh tác đến thu hoạch và bảo quản, nông sản Mỹ thường có chất lượng cao, đồng đều và ổn định.
Điều này giúp các sản phẩm này có khả năng đáp ứng tốt hơn những nhu cầu ngày càng khắt khe của người tiêu dùng Việt Nam, đặc biệt là tại các khu vực đô thị, nơi người dân ngày càng quan tâm đến các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm và chất lượng sản phẩm. Nếu không có những thay đổi mang tính đột phá, nông sản Việt Nam hoàn toàn có nguy cơ bị lép vế ngay trên chính sân nhà.
Củng cố "sân nhà": Những lời giải từ chuyên gia cho bài toán nâng cao sức cạnh tranh của nông sản Việt
Trước bối cảnh đó, việc chỉ tập trung vào thị trường xuất khẩu là chưa đủ. Ngành nông sản nội địa cần phải có những chiến lược cụ thể và quyết liệt để củng cố vững chắc thị phần trong nước, tránh nguy cơ bị các doanh nghiệp ngoại giành mất lợi thế. Về vấn đề này, chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy đã đưa ra những khuyến nghị mang tính chiến lược. Theo ông, Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước cần phải có những giải pháp hỗ trợ kịp thời để củng cố sức cạnh tranh của nông sản nội địa. Trước hết, đó là việc cần phải tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa việc phát triển nền nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, xây dựng một nền nông nghiệp phát triển toàn diện theo hướng hiện đại, sản xuất hàng hóa với quy mô lớn, có giá trị gia tăng và sức cạnh tranh cao.
Song song với việc nâng cao chất lượng sản xuất, cần phải đẩy mạnh việc phát triển thị trường nội địa một cách bài bản. Cụ thể là việc triển khai các giải pháp thúc đẩy tiêu thụ như thường xuyên tổ chức các diễn đàn, các sự kiện kết nối nhằm đưa các mặt hàng nông sản đặc sản của các địa phương đến với các kênh phân phối lớn tại các thành phố. Đồng thời, cần tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, giới thiệu và quảng bá các sản phẩm nông sản được sản xuất theo các mô hình an toàn như VietGAP, các sản phẩm hữu cơ, hay các sản phẩm OCOP chất lượng cao thông qua các hội chợ, triển lãm trên toàn quốc.
Một giải pháp quan trọng khác trong thời đại số là việc phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, hiệp hội, các doanh nghiệp phân phối và các công ty logistics lớn để có thể hỗ trợ các hộ nông dân, các hợp tác xã thực hiện quá trình chuyển đổi số một cách hiệu quả. Việc khai thác tối đa các kênh thương mại điện tử lớn như Postmart, Voso, Shopee, Tiki, Lazada, cùng với các nền tảng bán hàng trực tuyến khác, sẽ giúp cho các chủ thể sản xuất nhỏ có thể tiếp cận trực tiếp với một lượng lớn người tiêu dùng trên cả nước mà không cần phải qua quá nhiều khâu trung gian.
Ngoài ra, việc xây dựng thương hiệu quốc gia cho các sản phẩm nông sản chủ lực của Việt Nam như gạo, các loại trái cây, thủy sản... cũng nên được đẩy mạnh hơn nữa để người tiêu dùng trong nước có thể nhận diện, tin tưởng và ưu tiên lựa chọn hàng Việt. Đặc biệt, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần phải chú trọng hơn nữa đến việc phát triển và nhân rộng việc cấp mã số cho các vùng sản xuất và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm một cách minh bạch, rõ ràng. Đây được xem là một tiền đề vững chắc, một yêu cầu bắt buộc để các mặt hàng nông sản Việt Nam có thể đáp ứng được khả năng cạnh tranh không chỉ ở thị trường trong nước mà còn trong xu thế hội nhập quốc tế sâu rộng.
Quyết định giảm thuế nhập khẩu cho nông sản Mỹ là một thách thức lớn, nhưng đồng thời cũng là một động lực mạnh mẽ, buộc ngành nông sản Việt Nam phải tự làm mới và nâng cao năng lực của chính mình. Cuộc cạnh tranh này sẽ là một phép thử cho sức bền và khả năng thích ứng của nền nông nghiệp nước nhà. Việc củng cố và giữ vững thị trường nội địa không chỉ là một mục tiêu kinh tế mà còn là vấn đề an ninh lương thực và niềm tự hào quốc gia. Bằng cách triển khai đồng bộ các giải pháp từ việc hiện đại hóa sản xuất, phát triển thị trường, đẩy mạnh chuyển đổi số đến việc xây dựng thương hiệu và truy xuất nguồn gốc, ngành nông sản Việt Nam hoàn toàn có thể biến thách thức thành cơ hội, không chỉ đứng vững trước sự cạnh tranh mà còn có thể vươn lên một tầm cao mới, phát triển một cách toàn diện và bền vững hơn.
Bảo An