Chè Thái Nguyên, với diện tích trồng trên 22.300 ha và sản lượng hàng năm đạt hơn 272.000 tấn, không chỉ dẫn đầu cả nước về sản xuất chè mà còn là niềm tự hào của vùng đất này. Sản phẩm chè của tỉnh không chỉ nổi bật về chất lượng mà còn góp phần quan trọng vào nền kinh tế địa phương. Tuy nhiên, dù có tiềm năng lớn, ngành chè Thái Nguyên vẫn đối mặt với không ít thách thức, đặc biệt trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu và nâng cao giá trị sản phẩm.
Thái Nguyên là một trong những địa phương có diện tích, sản lượng chè dẫn đầu cả nước.
Tiềm năng kinh tế và giá trị sản phẩm chè Thái Nguyên
Ngành chè Thái Nguyên hiện đóng góp tổng giá trị lên tới 13.600 tỷ đồng mỗi năm vào nền kinh tế tỉnh nhà, với doanh thu bình quân từ 420 triệu đến 550 triệu đồng/ha, cao hơn nhiều so với các cây trồng lâu năm khác như na, nhãn hay bưởi. Đặc biệt, những vùng chè đặc sản như Tân Cương có giá trị sản phẩm lên đến trên 2 tỷ đồng/ha/năm. Đây là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả kinh tế cao mà cây chè mang lại. Đáng chú ý, các sản phẩm chè của tỉnh đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý và nhãn hiệu tại nhiều quốc gia, góp phần khẳng định chất lượng và thương hiệu chè Thái Nguyên trên bản đồ quốc tế.
Thách thức trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu
Mặc dù ngành chè của tỉnh có tiềm năng xuất khẩu lớn, nhưng khối lượng và giá trị xuất khẩu chè vẫn rất khiêm tốn, không tương xứng với thế mạnh của tỉnh. Xuất khẩu chè Thái Nguyên đã giảm mạnh trong những năm qua, từ hơn 10 triệu USD trong giai đoạn 2012-2014 xuống còn 1,6 triệu USD vào năm 2023. Nguyên nhân chính đến từ việc sản xuất chè vẫn chủ yếu theo quy mô hộ gia đình nhỏ lẻ, thiếu sự liên kết chặt chẽ trong việc sản xuất và chế biến. Điều này dẫn đến chất lượng và mẫu mã sản phẩm không đồng đều, khó đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là đối với những thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản hay Liên minh châu Âu (EU).
Giải pháp phát triển bền vững ngành chè
Để phát triển bền vững ngành chè Thái Nguyên, việc xây dựng các chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ chè là rất cần thiết. Một số hợp tác xã, như hợp tác xã chè an toàn Khe Cốc, đã thành công trong việc xuất khẩu chè sang thị trường châu Âu với giá trị cao gấp 1,5 lần so với trong nước. Tuy nhiên, để mở rộng quy mô và xuất khẩu ổn định, tỉnh cần hình thành các vùng nguyên liệu chè tiêu chuẩn hữu cơ quy mô lớn, đồng thời phát triển các hợp tác xã và doanh nghiệp mạnh, có tiềm lực tài chính, đầu tư vào công nghệ và cơ giới hóa sản xuất.
Bên cạnh đó, việc tiếp tục chuyển đổi cơ cấu giống chè cũng là một giải pháp quan trọng. Hiện nay, tỉnh Thái Nguyên đang tích cực trồng mới và thay thế giống chè già cỗi bằng giống chè chống chịu sâu bệnh và năng suất cao. Mục tiêu đến năm 2030, 90% diện tích chè sẽ được trồng bằng giống chè mới, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu.
Tăng cường xúc tiến thương mại và quản lý quyền sở hữu trí tuệ
Ngoài các giải pháp về sản xuất, việc quản lý và phát triển quyền sở hữu trí tuệ đối với sản phẩm chè cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao giá trị sản phẩm. Các sản phẩm chè Thái Nguyên đã được cấp chỉ dẫn địa lý và bảo hộ nhãn hiệu tại nhiều quốc gia, giúp tăng cường sự nhận diện và tin tưởng từ người tiêu dùng quốc tế. Việc tiếp tục tham gia các lễ hội, hội chợ và các chương trình xúc tiến thương mại trong và ngoài nước sẽ góp phần mở rộng thị trường tiêu thụ chè, không chỉ trong nước mà còn ở các thị trường xuất khẩu khó tính như Mỹ, Nhật, và EU.
Chè Thái Nguyên có tiềm năng to lớn trong việc phát triển kinh tế và xuất khẩu, nhưng để ngành chè thực sự vươn tầm quốc tế, cần phải có sự đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, cơ sở hạ tầng sản xuất, và phát triển thương hiệu. Bằng cách liên kết chặt chẽ giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp, Thái Nguyên sẽ tạo ra những sản phẩm chè chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế, từ đó khẳng định vị thế của chè Thái Nguyên trên bản đồ chè thế giới.