Trong hành trình tìm kiếm sự cân bằng và thư thái, bên cạnh việc điều chỉnh lối sống, chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý, việc tìm đến các liệu pháp tự nhiên, nhẹ nhàng luôn được ưu tiên. Từ xa xưa, nhiều loại trà thảo mộc đã được ông cha ta sử dụng không chỉ như một thức uống giải khát mà còn như những vị thuốc quý giúp an thần, làm dịu tâm trí.
Nắng nóng và những ảnh hưởng tâm lý: Tìm kiếm sự thư giãn từ thảo mộc
Sự liên kết giữa nhiệt độ cao và trạng thái tâm lý căng thẳng không phải là ngẫu nhiên. Khi cơ thể phải hoạt động nhiều hơn để điều hòa thân nhiệt, hệ thần kinh cũng có thể bị kích thích quá mức, dẫn đến cảm giác bất an, khó chịu và giảm khả năng đối phó với stress. Hơn nữa, việc mất nước và rối loạn giấc ngủ do nóng bức cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng này.
Trong bối cảnh đó, việc dành thời gian cho bản thân, thực hành các kỹ thuật thư giãn và sử dụng các hỗ trợ từ thiên nhiên như trà thảo mộc có thể mang lại những lợi ích đáng kể. Các loại trà này thường chứa các hợp chất tự nhiên có khả năng tương tác với hệ thần kinh, giúp giảm bớt lo âu, mang lại cảm giác bình tĩnh mà không gây ra các tác dụng phụ không mong muốn như một số loại thuốc tây y.
Trà hoa oải hương: Hương thơm xoa dịu lo âu và trầm cảm
Hoa oải hương (lavender) từ lâu đã nổi tiếng trên toàn thế giới với hương thơm nồng nàn, quyến rũ và đặc biệt là khả năng làm dịu tinh thần một cách mạnh mẽ. Khoa học hiện đại cũng đang dần làm sáng tỏ những cơ sở đằng sau công dụng truyền thống này. Một bài đánh giá hệ thống quy mô lớn được công bố vào năm 2021, tổng hợp kết quả từ nhiều nghiên cứu chất lượng cao, đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với hoa oải hương dưới nhiều hình thức khác nhau – từ liệu pháp hương thơm (aromatherapy), uống trà, mát-xa tinh dầu đến các phương pháp khác – đều cho thấy mối liên hệ tích cực với việc giảm các triệu chứng lo âu, trầm cảm và thậm chí là giúp điều hòa huyết áp.
Một nghiên cứu cụ thể hơn vào năm 2020 tập trung vào tác động của việc uống trà hoa oải hương đối với người lớn tuổi đã ghi nhận những kết quả đáng khích lệ. Những người tham gia nghiên cứu uống trà oải hương hai lần mỗi ngày trong khoảng thời gian hai tuần đã cho thấy điểm số đánh giá mức độ lo âu và trầm cảm giảm đi một cách đáng kể so với nhóm đối chứng không uống trà. Điều này cho thấy trà hoa oải hương không chỉ mang lại sự thư giãn tức thời qua hương thơm mà còn có thể có tác động tích cực sâu sắc hơn đến trạng thái tâm lý khi được sử dụng đều đặn.
Trà hoa cúc: Sức mạnh an thần từ dược liệu tự nhiên
Bên cạnh hoa oải hương, hoa cúc (chamomile) cũng là một loại thảo dược được tin dùng hàng thế kỷ nhờ vào tác dụng an thần, chống lo âu tự nhiên. Nhiều người tìm đến trà hoa cúc như một giải pháp nhẹ nhàng cho những đêm khó ngủ hoặc những khi cảm thấy căng thẳng. Các nhà khoa học tin rằng tác dụng này có thể liên quan đến một loại flavonoid có tên là apigenin, được tìm thấy nhiều trong hoa cúc. Hợp chất apigenin này được cho là có khả năng liên kết với các thụ thể benzodiazepine trong não bộ. Đây cũng chính là các thụ thể mà một số loại thuốc an thần, chống lo âu phổ biến (như Valium hay Xanax) nhắm đến.
Khi apigenin gắn vào các thụ thể này, nó có thể giúp thúc đẩy cảm giác bình tĩnh, thư giãn và giảm bớt lo lắng. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiệu quả cụ thể có thể khác nhau tùy thuộc vào đối tượng và tình trạng sức khỏe. Một nghiên cứu được thực hiện trên các bệnh nhân ung thư đang trong quá trình hóa trị cho thấy việc uống trà hoa cúc giúp cải thiện các triệu chứng trầm cảm, nhưng mức độ lo lắng của họ lại không có sự thay đổi đáng kể. Điều này gợi ý rằng tác động của trà hoa cúc có thể phức tạp và cần được nghiên cứu thêm.
Trà xanh và Matcha: Năng lượng tỉnh táo cùng L-theanine giảm căng thẳng
Trà xanh không chỉ được biết đến với các lợi ích chống oxy hóa mà còn chứa một axit amin độc đáo gọi là L-theanine. Hợp chất này được cho là mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đáng kể, trong đó có khả năng giảm lo âu và căng thẳng. L-theanine hoạt động bằng cách tăng cường hoạt động của sóng alpha trong não, loại sóng não liên quan đến trạng thái thư giãn tỉnh táo, đồng thời có thể ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine, giúp cải thiện tâm trạng và giảm stress.
Đặc biệt, Matcha, một dạng bột trà xanh đặc biệt có nguồn gốc từ Nhật Bản, được xem là có thể mang lại hiệu quả giảm lo âu và căng thẳng mạnh mẽ hơn cả trà xanh thông thường. Quy trình trồng trọt và chế biến matcha rất khác biệt: cây trà được che nắng trong vài tuần trước khi thu hoạch và toàn bộ lá trà được nghiền thành bột mịn. Quá trình này giúp làm tăng nồng độ của nhiều hợp chất có lợi, bao gồm cả L-theanine và một axit amin khác là arginine, góp phần tăng cường tác dụng giảm căng thẳng và mang lại cảm giác thư thái nhưng vẫn tỉnh táo.
Hoa lạc tiên và rễ cây nữ lang: Các liệu pháp thảo dược truyền thống cho giấc ngủ và lo âu
Trong kho tàng y học cổ truyền, hoa lạc tiên (passionflower) và rễ cây nữ lang (valerian root) là hai loại thảo dược nổi tiếng với công dụng an thần, hỗ trợ giấc ngủ và giảm lo âu. Hoa lạc tiên là một loại dây leo có hoa đẹp, đã được sử dụng như một loại thuốc an thần tự nhiên qua nhiều thế kỷ ở châu Âu và châu Mỹ. Nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại cũng đã phát hiện ra rằng chiết xuất từ hoa lạc tiên thực sự có thể giúp giảm các triệu chứng lo âu, thậm chí tác dụng của nó còn được so sánh với một số loại thuốc benzodiazepine trong một số thử nghiệm.
Tương tự, trà làm từ rễ cây nữ lang cũng có lịch sử sử dụng lâu đời, từ thời Hy Lạp và La Mã cổ đại, chủ yếu để điều trị các chứng mất ngủ và bất an. Mặc dù cần thêm nhiều nghiên cứu quy mô lớn, một số bằng chứng ban đầu cho thấy cây nữ lang có thể hữu ích trong việc kiểm soát lo âu. Một nghiên cứu được đề cập cho thấy việc sử dụng viên nang chiết xuất từ rễ cây nữ lang đã giúp cải thiện đáng kể các triệu chứng lo âu, trầm cảm cũng như chất lượng giấc ngủ của người tham gia.
Trà bạc hà: Hương thơm sảng khoái giúp giải tỏa căng thẳng
Bạc hà (peppermint) với hương thơm the mát, sảng khoái đặc trưng cũng được cho là có thể góp phần làm giảm lo âu và căng thẳng. Một số bằng chứng khoa học đã chỉ ra mối liên hệ giữa mùi hương của tinh dầu bạc hà và việc giảm các triệu chứng lo âu. Do đó, việc thưởng thức một tách trà bạc hà nóng hoặc lạnh, hít hà hương thơm tươi mát tỏa ra từ tách trà, cũng có thể mang lại những tác dụng thư giãn tương tự một cách gián tiếp. Hương thơm này có thể giúp làm dịu hệ thần kinh, giảm cảm giác ngột ngạt, khó chịu do thời tiết nóng bức và mang lại sự tỉnh táo, sảng khoái cho tinh thần.
Việc lựa chọn một trong những loại trà thảo mộc kể trên không chỉ đơn thuần là cung cấp cho cơ thể những hợp chất có lợi. Bản thân hành động dừng lại, dành thời gian để pha một ấm trà, chờ đợi trà ngấm, và từ từ thưởng thức hương vị, cảm nhận hơi ấm hay sự mát lạnh của tách trà cũng là một liệu pháp thư giãn tinh thần hiệu quả.
Đó là khoảnh khắc để tạm gác lại những lo toan, bộn bề của cuộc sống, kết nối với chính mình và tìm lại sự bình yên nội tại. Đặc biệt trong những ngày hè oi ả, khi cơ thể và tâm trí dễ trở nên căng thẳng hơn, việc tạo ra những khoảnh khắc thư giãn nhỏ bé như vậy với một tách trà thảo mộc yêu thích có thể mang lại những lợi ích không ngờ cho sức khỏe tinh thần, giúp chúng ta đối mặt với cái nóng một cách dễ chịu và tích cực hơn.
Bảo An