Trung Quốc siết chặt kiểm định, sầu riêng gặp khó
Theo số liệu từ Hiệp hội Rau quả Việt Nam, xuất khẩu rau quả tháng 1/2025 ước đạt 417 triệu USD, giảm 11,3% so với tháng trước và 5,2% so với cùng kỳ năm 2024. Nguyên nhân chính của sự sụt giảm này là do Trung Quốc – thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam – tăng cường kiểm định chất lượng, đặc biệt là với mặt hàng sầu riêng, loại trái cây chủ lực của ngành xuất khẩu.
Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, Trung Quốc đã tăng cường kiểm định chất vàng O, một hợp chất có nguy cơ gây ung thư, trong các lô hàng sầu riêng nhập khẩu. Việc kiểm tra gắt gao này khiến nhiều lô hàng bị ách tắc tại cửa khẩu, buộc các doanh nghiệp phải bán lại tại thị trường trong nước với giá thấp, gây thiệt hại đáng kể.
Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu đã tạm dừng bán sầu riêng sang Trung Quốc trong tháng đầu năm 2025. Bước sang tháng 2, các doanh nghiệp đang hoàn tất thủ tục để tham gia kiểm nghiệm tại 9 trung tâm được Trung Quốc công nhận. Tuy nhiên, theo lãnh đạo một doanh nghiệp xuất khẩu tại Tiền Giang, 9 trung tâm là quá ít so với nhu cầu thực tế, đặc biệt là khi vào mùa cao điểm. Việt Nam cần thúc đẩy thêm các trung tâm kiểm định để tránh tình trạng ùn ứ hàng hóa.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhận định rằng nếu những rào cản về kiểm định không sớm được tháo gỡ, mục tiêu xuất khẩu 8 tỷ USD năm 2025 sẽ khó đạt được.
Nhiều thị trường khác cũng nâng tiêu chuẩn nhập khẩu
Không chỉ Trung Quốc, nhiều thị trường khác cũng đang nâng cao tiêu chuẩn nhập khẩu đối với trái cây và rau quả. Cụ thể, Mỹ đã cấm 7 hoạt chất dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và yêu cầu mã số vùng trồng, mã số đóng gói do Bộ Nông nghiệp Mỹ cấp. Trong khi đó, châu Âu tăng tỷ lệ kiểm tra thuốc bảo vệ thực vật trên nhiều loại trái cây từ 10% lên 20%. Những yêu cầu khắt khe này đòi hỏi các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam phải đầu tư nhiều hơn vào quy trình sản xuất, bảo quản và đóng gói để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
Bên cạnh những khó khăn từ việc siết chặt kiểm định, biến động địa chính trị cũng đang tác động tiêu cực đến ngành xuất khẩu rau quả. Căng thẳng Nga - Ukraine và xung đột ở Biển Đỏ năm 2024 đã làm gián đoạn chuỗi logistics toàn cầu, gây lo ngại cho xuất khẩu nông sản năm 2025. Chi phí vận chuyển tăng cao và thời gian vận chuyển kéo dài đã ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Năm 2023, xuất khẩu rau quả Việt Nam đạt kỷ lục 7,15 tỷ USD, tăng 27,6% so với năm trước. Hầu hết các thị trường trọng điểm đều ghi nhận mức tăng trưởng từ 10-80%, ngoại trừ Hà Lan. Tuy nhiên, để duy trì và phát triển bền vững trong bối cảnh hiện nay, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) khuyến nghị nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp cần tăng cường liên kết, nâng cao chất lượng sản phẩm và khẳng định thương hiệu Việt trên thị trường toàn cầu.
Việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, đầu tư vào công nghệ bảo quản và chế biến, cũng như tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế sẽ là những giải pháp quan trọng giúp ngành rau quả Việt Nam vượt qua khó khăn và tiếp tục phát triển trong tương lai.
Trong bối cảnh Trung Quốc và nhiều thị trường khác siết chặt kiểm định, xuất khẩu trái cây của Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Tuy nhiên, với sự chủ động và nỗ lực từ cả phía doanh nghiệp và Nhà nước, ngành rau quả Việt Nam vẫn có cơ hội vượt qua khó khăn, đạt được mục tiêu xuất khẩu và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.