Những năm qua, đặc biệt sau đại dịch COVID-19, chúng ta đã chứng kiến sự thay đổi rõ rệt trong hành vi của người tiêu dùng. Thay vì những quyết định mua sắm nhanh chóng, thường được thúc đẩy bởi cảm xúc hoặc áp lực marketing, người tiêu dùng hiện đại ngày càng dành thời gian để nghiên cứu, so sánh và đánh giá kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
Từ "mua nhanh" đến "chọn kỹ": Hành vi tiêu dùng đang thay đổi thế nào?
Hành vi mua sắm của người tiêu dùng Việt Nam năm 2025 phản ánh sự chuyển dịch từ ưu tiên giá cả sang giá trị thực sự của sản phẩm và trải nghiệm mua sắm. Điều này cho thấy một sự trưởng thành đáng kể trong tư duy tiêu dùng, khi con người không còn bị cuốn theo những chiêu trò marketing mà bắt đầu đặt câu hỏi về giá trị thực sự mà sản phẩm mang lại.
Sự thay đổi này không chỉ diễn ra ở Việt Nam mà là một xu hướng toàn cầu. Người tiêu dùng ngày nay có xu hướng tìm hiểu sâu về nguồn gốc sản phẩm, quy trình sản xuất, tác động môi trường và thậm chí cả triết lý kinh doanh của thương hiệu trước khi quyết định chi tiêu. Họ không còn hài lòng với những thông tin bề nổi mà đòi hỏi sự minh bạch và chân thực từ các doanh nghiệp.
Một trong những yếu tố quan trọng nhất thúc đẩy sự chuyển đổi này chính là ý thức ngày càng cao về trách nhiệm môi trường. Biến đổi khí hậu đang tác động mạnh mẽ đến nhận thức và hành vi mua sắm của người tiêu dùng trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Người tiêu dùng hiện đại không chỉ quan tâm đến chất lượng sản phẩm mà còn chú trọng đến việc lựa chọn những sản phẩm thân thiện với môi trường, có thể tái chế hoặc được sản xuất bằng quy trình bền vững.
Điều này dẫn đến việc người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn cho những sản phẩm xanh, nhưng đồng thời họ cũng đòi hỏi sự minh bạch tuyệt đối về quy trình sản xuất. Họ không chỉ muốn biết sản phẩm có tốt cho môi trường hay không mà còn muốn hiểu rõ cách thức mà doanh nghiệp thực hiện cam kết bảo vệ môi trường của mình.
Sự bùng nổ của công nghệ thông tin đã tạo ra một thế hệ người tiêu dùng được trang bị đầy đủ thông tin hơn bao giờ hết. Họ có thể dễ dàng tìm kiếm, so sánh giá cả, đọc đánh giá từ người dùng khác và thậm chí tìm hiểu về lịch sử của một thương hiệu chỉ trong vài phút. 40% người tiêu dùng sẽ chấp nhận đề xuất sản phẩm từ trợ lý AI của họ và 40% sẽ tận dụng AI để tự động hóa và đẩy nhanh các quyết định mua sắm hàng ngày của họ.
Tuy nhiên, điều thú vị là dù công nghệ giúp tăng tốc quá trình tìm kiếm thông tin, người tiêu dùng lại càng trở nên thận trọng hơn trong việc đưa ra quyết định cuối cùng. Họ sử dụng công nghệ không phải để mua nhanh hơn mà để thu thập đủ thông tin để đưa ra lựa chọn sáng suốt hơn.
Người tiêu dùng ngày nay không chỉ quan tâm đến sản phẩm mà còn chú trọng đến toàn bộ trải nghiệm mua sắm. Họ đánh giá cả dịch vụ khách hàng, quy trình giao hàng, chính sách bảo hành và hậu mãi. Một sản phẩm tốt nhưng đi kèm với dịch vụ kém có thể khiến họ quay lưng với thương hiệu đó.
Họ sẽ ngày càng chú trọng đến yếu tố cá nhân hóa và bền vững. Công nghệ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra những trải nghiệm mua sắm tiện lợi và hiệu quả. Điều này cho thấy người tiêu dùng đang tìm kiếm sự kết hợp hoàn hảo giữa chất lượng sản phẩm, trải nghiệm dịch vụ và giá trị bền vững.
Thay vì chấp nhận những sản phẩm có sẵn trên thị trường, người tiêu dùng ngày nay ngày càng tìm kiếm những sản phẩm có thể được cá nhân hóa theo nhu cầu và sở thích của riêng họ. Họ sẵn sàng chờ đợi lâu hơn và trả giá cao hơn để có được một sản phẩm thực sự phù hợp với bản thân.
Điều này không chỉ thể hiện ở những sản phẩm cao cấp mà còn lan rộng đến nhiều lĩnh vực khác nhau, từ thời trang, mỹ phẩm đến thậm chí cả thực phẩm. Xu hướng này phản ánh mong muốn của con người trong việc thể hiện cá tính và sự khác biệt trong một thế giới ngày càng đồng nhất.
Chi tiêu cho thực phẩm chức năng và sản phẩm chăm sóc sức khỏe sẽ tăng 12% trong năm 2025. Đây là tín hiệu quan trọng cho thấy người tiêu dùng đang quan tâm nhiều hơn đến chế độ ăn uống lành mạnh. Sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng không chỉ dừng lại ở việc mua sắm thông minh mà còn mở rộng đến việc đầu tư vào sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
Người tiêu dùng hiện đại nhận ra rằng sức khỏe là tài sản quý giá nhất và họ sẵn sàng chi tiêu cho những sản phẩm, dịch vụ giúp cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần. Họ không chỉ mua thực phẩm chức năng mà còn đầu tư vào các thiết bị theo dõi sức khỏe, dịch vụ tập luyện cá nhân và các hoạt động giải trí lành mạnh.
Với người tiêu dùng ngày càng thông minh và có kiến thức, các doanh nghiệp phải thay đổi cách tiếp cận marketing. Thay vì những chiêu trò quảng cáo hào nhoáng, họ cần tập trung vào việc cung cấp thông tin chính xác, minh bạch về sản phẩm và dịch vụ.
Doanh nghiệp cần xây dựng lòng tin thông qua sự nhất quán giữa lời nói và hành động, giữa cam kết và thực thi. Một khi mất lòng tin của người tiêu dùng, việc khôi phục sẽ trở nên vô cùng khó khăn trong thời đại thông tin lan truyền nhanh chóng như hiện nay.
Xu hướng "chọn kỹ" không chỉ thể hiện trong việc mua sắm mà còn trong cách thức tiêu dùng. Nhiều người bắt đầu ưa chuộng việc chia sẻ, thuê hoặc mua sản phẩm đã qua sử dụng thay vì mua mới. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn góp phần bảo vệ môi trường.
Kinh tế chia sẻ sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, từ việc chia sẻ phương tiện di chuyển, không gian làm việc đến cả việc chia sẻ kỹ năng và kiến thức. Đây là biểu hiện của một xã hội ngày càng thông minh và có trách nhiệm.
Sự chuyển đổi từ "mua nhanh" đến "chọn kỹ" không chỉ là một xu hướng tiêu dùng mà phản ánh sự tiến hóa trong tư duy và nhận thức của con người. Đây là cuộc cách mạng thầm lặng nhưng sâu sắc, thay đổi không chỉ cách thức mua sắm mà còn cả cách chúng ta sống và tương tác với thế giới xung quanh.
Người tiêu dùng thông minh không chỉ mang lại lợi ích cho bản thân mà còn thúc đẩy các doanh nghiệp phải cải thiện chất lượng sản phẩm, dịch vụ và trách nhiệm xã hội. Điều này tạo ra một vòng tròn tích cực, thúc đẩy sự phát triển bền vững của toàn xã hội.
Trong tương lai, xu hướng này sẽ tiếp tục phát triển và mở rộng, tạo ra một thế giới mà ở đó mỗi quyết định tiêu dùng đều được đưa ra một cách có ý thức, có trách nhiệm và hướng tới lợi ích lâu dài cho cả cá nhân và cộng đồng. Đây chính là hướng đi đúng đắn cho một tương lai bền vững và thịnh vượng.
Tiến Hoàng