Chè là một trong những loại đồ uống phổ biến nhất trên thế giới, với mức tiêu thụ liên tục tăng trong thập kỷ qua. Những thay đổi trong thu nhập, nhân khẩu học và xu hướng tiêu dùng đang tạo ra một bức tranh mới cho ngành chè toàn cầu, ảnh hưởng mạnh mẽ đến sản xuất, tiêu thụ và xuất khẩu chè trong giai đoạn tới.
Ngành chè toàn cầu đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt là chè xanh.
Trong thập kỷ qua, tiêu thụ chè thế giới tăng trung bình 3,3% mỗi năm, đạt 6,5 triệu tấn vào năm 2022. Sự tăng trưởng này chủ yếu đến từ Trung Quốc, Ấn Độ và các nền kinh tế mới nổi ở châu Á. Đặc biệt, Trung Quốc là quốc gia tiêu thụ chè lớn nhất với 3 triệu tấn, chiếm 46% tổng mức tiêu thụ toàn cầu.
Bên cạnh yếu tố thu nhập, nhận thức ngày càng cao về lợi ích sức khỏe của chè cũng thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ. Người tiêu dùng đang ưu tiên các sản phẩm chè hữu cơ, chè đặc sản và chè cao cấp, hướng đến phong cách sống lành mạnh hơn. Đây là cơ hội lớn cho các nhà sản xuất chè mở rộng thị trường và tạo ra sản phẩm có giá trị cao hơn.
Dự báo đến năm 2032, tiêu thụ chè đen toàn cầu sẽ tăng trung bình 1,8% mỗi năm, đạt 4,06 triệu tấn. Trong đó, Ấn Độ dự kiến vẫn là quốc gia tiêu thụ chè đen lớn nhất với thị phần 32%, tiếp theo là Trung Quốc và Pakistan.
Sản xuất chè toàn cầu cũng sẽ tiếp tục tăng trưởng trong thập kỷ tới. Sản lượng chè đen dự kiến tăng 1,6% mỗi năm, đạt 4,42 triệu tấn vào năm 2032, với sự gia tăng mạnh mẽ tại các nước sản xuất chủ chốt như Sri Lanka.
Tuy nhiên, chè xanh mới là phân khúc có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn, dự kiến tăng 6,3% mỗi năm, đạt 4,25 triệu tấn vào năm 2032. Trung Quốc vẫn là quốc gia sản xuất chè xanh lớn nhất, với sản lượng tăng gần gấp đôi từ 2,06 triệu tấn (giai đoạn 2020-2022) lên 3,98 triệu tấn vào năm 2032. Việt Nam cũng sẽ có sự gia tăng trong sản xuất chè xanh, với tốc độ tăng trưởng trung bình 1,5%/năm, dù vẫn còn nhiều thách thức về chất lượng và hiệu quả sản xuất.
Giá chè quốc tế chịu tác động mạnh bởi cung - cầu và các yếu tố kinh tế. Chỉ số giá tổng hợp của FAO cho chè đen đã tăng 14,5% từ 2,44 USD/kg (2021) lên 2,8 USD/kg (2022) do nhu cầu cao và nguồn cung thắt chặt từ Sri Lanka. Tuy nhiên, năm 2023, giá chè giảm 9% xuống còn 2,54 USD/kg do nguồn cung dồi dào và nhu cầu suy giảm, đặc biệt là do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu.
Ngoài ra, giá chè còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác như thời tiết, sâu bệnh, chi phí sản xuất, tỷ giá hối đoái và khả năng tiếp cận thị trường của các nước xuất khẩu.
Xuất khẩu chè toàn cầu cũng có những thay đổi đáng kể trong thập kỷ tới. Xuất khẩu chè đen được dự báo đạt 1,81 triệu tấn vào năm 2032, với Kenya tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu, trong khi Ấn Độ dự kiến sẽ vượt Sri Lanka để trở thành nước xuất khẩu chè đen lớn thứ hai thế giới.
Với chè xanh, xuất khẩu toàn cầu dự kiến đạt 574.000 tấn vào năm 2032, trong đó Trung Quốc chiếm đến 75% tổng lượng xuất khẩu với 429.919 tấn. Việt Nam cũng sẽ là một nhân tố quan trọng trong thị trường chè xanh, với sản lượng xuất khẩu đạt 84.409 tấn, đứng thứ hai thế giới sau Trung Quốc.
Ngành chè đang chuyển mình để đáp ứng nhu cầu thị trường và tối ưu hóa lợi nhuận. Các xu hướng đổi mới đáng chú ý bao gồm:
Tăng cường sản xuất chè hữu cơ: Người tiêu dùng ngày càng ưu tiên các sản phẩm không chứa hóa chất, thuốc trừ sâu.
Đa dạng hóa sản phẩm chè cao cấp: Chè đặc sản, chè thủ công và chè có hương vị độc đáo đang tạo ra sức hút lớn trên thị trường.
Sản xuất bền vững: Giảm thiểu tác động đến môi trường, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Trong giai đoạn 2022-2032, ngành chè toàn cầu sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là chè xanh nhờ vào sự gia tăng tiêu thụ tại Trung Quốc, Việt Nam và các nước châu Á khác. Thị trường chè cũng chứng kiến sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng, với sự ưa chuộng các loại chè hữu cơ, chè cao cấp và sản phẩm có lợi cho sức khỏe.
Tuy nhiên, để tận dụng cơ hội này, ngành chè cần có chiến lược phát triển bền vững, nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường. Sự đổi mới trong sản xuất, chế biến và tiếp cận khách hàng sẽ là chìa khóa để ngành chè tiếp tục phát triển trong thập kỷ tới.